dinsdag 27 januari 2009

Herder verlaat kudde: de exodus van Aartsbisschop Wim 'Mozes' Eijk


Sinds einde jaren 1960 ben ik actief in een oecumenische kerk. 28 december 1972 zijn we getrouwd in de studentenkerk van Nijmegen. Later heb ik gezongen in Eindhoven, Leiden en sinds 1995 in de EUG, de Ekumenische (of Evangelische?, we weten het niet zeker!) Utrechtse Gemeente van de Janskerk. Prachtig gebouw, gevarieerde diensten, goede contacten en mooie muziek. Vorig jaar hebben we nog een gehele dienst op muziek van Henny Vrienten ingestudeerd. Sobere teksten en sprekende muziek, die nog vaak wordt herhaald. Tot vorig jaar waren er ook nog door het katholieke bisdom aangestelde voorgangers. Die werden helaas 'wegens financiële redenen' ontslagen. Een proces dat onder bisschop Simonis was ingezet, onder zijn opvolger Eijk werd voltooid. Gelukkig heeft de min of meer zelfstandige gemeenschap nog wel de diensten van (ex)deken Henk Bloem en komen de andere katholieke pastores toch ook nog regelmatig.
En dan werd er 10 dagen geleden een nieuw studentenpastoraat ingesteld door het aartsbisdom, met behulp van drie kersverse Nederlanders uit België en Frankrijk, in stevige zwarte pijen gehuld, helemaal aan de andere kant van de stad, in de westelijke Majellakerk, terwijl de Uithof toch echt 30 minuten fietsen verder in het oosten ligt. En heeft de nieuwe bisschop Eijk zich nog aangesloten bij de dissidenten van de Willibrord-kerk, waar het Latijn en andere curiosa uit het pre-Vaticanum II nog worden gekoesterd.
Inderdaad, ook Mozes had nogal eens ruzie met zijn volk en trok zich dan terug op de woeste en onherbergzame Sinai-berg. Want die joden konden wat van ruzie onder elkaar. Zoals het ook een hoofdthema in het Marcus-evangelie is dat het tussen Jezus en de apostelen niet altijd boterde. Vooral Petrus had nogal eens een conflict en koesterde andere opinies dan zijn leraar. Daar is dan ook een vanaf het begin dynamisch en veelkleurig christendom uit ontstaan en dat moeten we dus maar zo houden.
Volgens de socioloog Max Weber is een strakke leer, duidelijke leiding en stevige discipline hét kenmerk van een sekte. Het is ook een normaal verschijnsel in de geschiedenis van de religie, en de sekte zal wel weer tot het veelkleurige van een volkskerk terugkeren, of afsterven. Daar moeten we dus maar mee leven.

Vanuit mijn vakgebied (islam, maar de laatste tijd vanuit mijn Indonesische ervaring ook geschiedenis van niet-westers christendom) ben ik een trilogie aan het schrijven: Catholics in Indonesia. Twee delen, 1808-1942, zijn al in Leiden én in het Indonesisch uitgegeven. Ik werk nu aan het derde deel over 1945-2010. Ook In Indonesië zijn er moeizame bisschoppen geweest, er zijn er zelfs minstens twee afgezet omdat zij teveel problemen maakten, hun kudde hadden verlaten. Maar in het geheel is de vernieuwing na Vaticanum II toch goed gelopen en heeft het een vaak verrassend creatieve katholieke gemeenschap opgeleverd. Maar misschien mag ik niet teveel gaan vergelijken en moeten we voorlopig maar blij zijn met wat we hier hebben van de gekte van Happinez tot de escapades van onze nieuwe bisschop.



Hoe kom je op deze gedachten? Wel, Karel en Paule waren in december 2008 in farao-land, gingen naar de graven, zagen de megalomane beelden van de heren en een enkele keer ook van de dames, kregen ontzag voor de piramides en vonden de sfinx uiteindelijk toch heel mooi. Hier voor de stevige beelden van Abu Simbel.
Dan zegt Paule: waarom doe je dat nou? Daar reageren ze toch niet op, lezen ze niets eens. Maar ik denk aan Petrus: Liber proferetur in quo totum continetur. Zegt Petrus (die al heel lang een stevige computer gebruikt): heb jij je verantwoordelijkheid wel genomen? Nou jou, dan maar in de 'geenstijl' van het medium gedaan.

maandag 26 januari 2009

Mohammed als Wetgever, in Obama's omgeving


Terwijl ik afgelopen week met groot genoegen keek naar die massale rituelen rond de Washington Mall, het haram- of sacrale gebied van de Verenigde Staten, moest ik ook even kijken naar het gebouw net achter het House of Congress, de Supreme Court. Daar blijkt inderdaad een afbeelding van Mohammed als Wetgever te zijn, vanaf de stichting van dat gebouw (ergens rond 1800-1850?). In de grote binnenhal van dat hooggerechtshof staan aan beide zijden 18 grote wetgevers van de mensheid, hoger uitgebeeld. Een mooie serie: Mozes, Confucius, Justinianus, Napoleon, Hugo de Groot en anderen. Mohammed staat er tussen Karel de Grote (links) en Justinianus, de Byzantijnse keizer uit Constantinopel. Een enkele moslimorganisatie heeft sinds de jaren 1990 meerdere malen geprobeerd de afbeelding weg te krijgen, omdat Mohammed niet uitgebeeld zou mogen worden of omdat Mohammed er staat met koran én zwaard. Maar voorlopig blijft de afbeelding er nog staan.




Obama die voor het eerst naar een inter-religieuze viering ging in de National Cathderal of Washington en zelf ook de joden, moslims, hindoes én ongelovigen noemde, heeft dus al inter-religieuze voorgangers gehad!