zondag 28 juni 2015

Gülen in Turkije: teruglopende invloed?

Afgelopen donderdag was ik te gast bij de Turkije Tafel die maandelijks wordt gehouden in Societeit De Witte in Den Haag. Vanwege de zomer werd gebruikt gemaakt van de prachtige lokatie in Scheveningen. Het oude huis dat in 1827 werd gebouw voor Koningin Sophie, echtegenoot van Willem I en nu als het ware 'boven op' het Museum Beelden aan Zee staat. Een sjieke toplocatie. Gürkan Celik, die er secretaris van is wil het graag zo hebben, want het is de bedoeling dat Turkse en Haagse top bij elkaar komen.
Hierboven: links Gúrkan Celik, in gesprek met Prof. Sander de Groot (Leiden, Turkse geschiedenis)

Joost Lagendijk was uitgenodigd om over de Turkse parlementsverkiezingen te spreken. Hij gaf een analyse van de terugloop van de AKP, vanwege het succes van de Kurdische Partij HDP. In feite is HDP een Kurdische nationalistische partij, ook wel met stevige PKK aanhangers erin. Maar anderszijds zitten veel jonge hoogopgeleide liberale Turken elders in het land, vooral Istanbul en Ankara bij deze partij. In die dubbele achterban zag hij wel een gevaar voor de verdere ontwikkeling. AKP heeft een grote harde kern, maar een aantal vroegere kiezers zijn uitgeweken naar de MHP, vanwege het duidelijker nationalisme en afstand die MHP neemt van de Koerden. Anderszijds zijn juist ook Koerdische kiezers naar de HDP uitgeweken.
Voor de nabije toekomst zag Lagendijk alleen de MHP als een mogelijke coalitiegenoot voor de AKP en zouden de Koerden dus met de HDP groei nog niets gewonnen hebben. Integendeel, het nog maar trage initiatief van de AKP zou wel eens helemaal tot stilstand kunnen komen. MHP vervloekt ook een mogelijke toetreding tot Europa en dat zou in dat geval ook niet echt vooruitgaan.

Erg hard was Lagendijk over de buitenlandse politiek van Erdogan in de laatste jaren. Zij steunden Morsi en hebben de militaire coup van Sisi duidelijk veroordeeld, maar Qatar en de Saudi's hebben die juist gesteund en Turkije heeft hier geen effectieve medestanders in het Midden-Oosten kunnen vinden. In Syrië hebben zij niets ondernomen tegen IS uit angst daarmee de Koerden te gaan steunen die het vuile werk in de strijd tegen IS opknappen.Daarentegen steunen zij in de strijd tegen Asad juist Al-Nusra, in feite de Syrische tak van Al Qaida.
Veel onderwerpen kwamen ter sprake. Die kunnen we beter nalezen op de blog die Lagendijk regelmatig publiceert in Zaman, de Gülen gerelateerde krant die ook in een Nederlandse versie uitkomt.
Een bijzondere vraag ging juist ook over Gülen: bij de Gezi-park demonstraties en bij de aanklachten over corruptie tegen een zoon van Erdogan en ministers uit zijn kabinet in december 2013 waren Gúlen aanhangers prominent aanwezig. Maar nu horen we ineens bijna niets meer over hen. Lagendijk suggereerde dat de veronderstelde 10% van Turkse Gülen-sympathisanten te hoog is ingeschat. Bij de Presidentsverkiezingen van medio 2014 heeft die kritiek van Gülen ook niet een doorslaande factor kunnen zijn en nu zijn ze ook geen duidelijke factor bij het in vier blokken verdeeld electoraat van Turkije.