zaterdag 21 maart 2015

Een groeiende God? Een Islamitische Oerknal?

Afgelopen zondag waren we bij de 85e verjaardag van Koos Waardenburg. Nog altijd een man met een bulderstem, maar de richting is hij door de Alzheimerziekte kwijtgeraakt. Hij wordt in Amersfoort liefdevol verzorgd.

Ik sprak er met vrienden van de familie die helemaal diep gedoken zijn in de orthodoxie, de Griekse variant van het christendom, die alsmaar de rijke erfenis van de vroeg-Byzantijnse rijk herleeft: de grote concilies, de grote dogma's. Al snel komt dan het gesprek op het triniteitsdogma. En ook natuurlijk op de moslimvariant daarvan, weergegeven in de tekening hieronder.
Deze afbeelding is uit Douwe Rinkes, "Abdoerraoef van Singkel, Bijdrage tot de Kennis van de  Mystiek op Sumatra en Java. Dissertatie uit 1909, Leiden, blz. 111.
Dit is de islamitische variant van de neo-platoonse emanatieleer. God is de Ene, maar vindt het niet leuk, zo alleen. 'Ik was een verborgen briljant en wilde bewonderd, gekend en bemind worden.' Dat is een zogeheten hadith qudsi een uitspraak van God zelf, niet in de Koran, maar in de 2e bron, de Overleveringen. Dus heeft God zichzelf gekend als kenner. Dat zijn de drie ontwikkelingen in God zelf: de nog onverdceelde, daarin de Kenner, dan de Gekende. Augustinus gebruikt dit beeld ook wel voor de Triniteisleer.
Pas daarna komt een beeld, een plan en de realisatie van de wereld uit God, die erop uit is om terug te keren naar het begin.
Vanuit Oerknal weer terug naar het begin? Het is een aardig systeem, dat in de oude Hellenistische wereld bij Joden, Christenen en later dus ook bij Moslims veel aandacht kreeg. Maar of het nu nog werkt als idee? Misschien nog wel. Vanuit een Spinozistisch natuurbeeld als Deus sive Natura is het toch een aardige bijdrage.
Een echte triniteit werd het bij Moslims natuurlijk niet, want die is afgewezen.
In dit kader ben ik ook op de website gekomen van Lucas Sturkenboom: www.lucascleophas.nl en daar staan naast veel samenvattingen over de rijke, maar voor mij vaak toch wat stoffige en onkritische orthodoxe traditie, ook discussies over nog steeds actuele onderwerpen als bijvoorbeeld suicide.