dinsdag 7 februari 2017

Is Fethullah Gülen een/de Volmaakte Mens?

Ik vertaal momenteel delen van het hoofdwerk van Fethullah Gülen in het Nederlands. Niet meer dan 10% van de 1000 bladzijden van het hele werk. Dus toch nog aardig wat. Een sectie (laatste van deel II) gaat over de Universele Mens, Insan Kamil, ook wel de Volmaakte Mens.
Die is er in verschillende vormen: als een soort eerste verschijning, hoogste schepping van God. Zoals er een hoge christologie is, is er ook een hoge leer over Mohammed, waar de grote profeet de absolute weerspiegeling is van de Godheid. Maar er is ook een lagere vorm van de Volledige Mens mogelijk: de andere profeten, mystieke leiders.
Dus is Gülen zelf ook een volmaakte mens? Ziet hij zichzelf ook zo?



Ziet Gülen zichzelf als een Volledig Mens? Daar schrijft hij hier niet over. We zouden het hem eens moeten vragen. De beste kandidaat in zijn omgeving is zonder twijfel Said Nursi (1877-1960), die de eretitel draagt van Bediuzzaman, 'De Unieke van zijn tijd'. In zijn autobiografie beschrijft hij een soort bekeringservaring. Hij wilde bij de groep van uitverkorenen rond Said Nursi gaan horen, ook al heeft hij Said Nursi zelf nooit ontmoet. Hij ontmoette rond 1957 een vertrouweling van hem:

Muzaffar Arslan was open en eerlijk, bescheiden, met een levensstijl, zoals de sahaba, de metgezellen van de profeet Mohammed. Hij had een verpletterend effect op mij .. Ik heb altijd een grote bewondering gehad voor de sahaba. Toen ik hem zag, zei ik in mijzelf dat ik eindelijk de figuur had gevonden die ik al lang zocht. Sinds die dag wilde ik deze sfeer niet meer kwijt. Zijn broek was opgelapt bij beide knieën. Zijn jasje paste precies bij die simpele broek. Deze eenvoud riep verschillende emoties bij mij op. .. Ik ging naar de moskee en na het gebed brandde ik van verlangen en aandrang die ik niet volledig kan beschrijven. Ik bad: God, aanvaard mijn gebeden en help om bij de kring van vrienden te blijven, help me om een van hen te worden. Help me om een deel te worden van deze beweging (hizmet). Ik smeekte tot God de hele nacht tot het weer licht werd. Ik heb mijn hele leven maar één of twee keer zo intens gebeden tot God en in zo'n toestand van nabijheid. Ik kermde en snikte tot de morgen.

Deze ervaring geeft wel aan dat hij voor zijn verdere leven een positie in die religieuze kring zocht.  Hij is nooit getrouwd, leefde simpel, leefde alleen voor de prediking en uitbouw van onderwijs en andere sociale activiteiten. In een eigenaardige vergadering van Diyanet, het Turkse Directoraat voor Religieuze Zaken, van 3-4 Augustus 2016, is een document aangenomen waarin Gülen op twintig punten fel wordt aangevallen. No. 8 verwijt hem dat hij in dromen en ook wakker gesprekken zou hebben gehad met de profeet Mohammed. Daar staat ook dat hij zich zou hebben uitgeroepen tot de teruggekeerde Jezus Christus. Volgens de islamitische overtuiging komt Jezus kort vóór het einde der tijden terug om een Heer van het Kwaad (dajjaal) te overwinnen en de terugkeer van Mohammed voor te bereiden. Maar er zijn geen bewijzen dat Gülen zichzelf als zodanig beschouwt. Integendeel: in de sectie over Opkleuring en onderscheiding maakt hij juist personen belachelijk die verklaren dit te zijn.
                In diezelfde serie aanvallen op Gülen verklaart no. 12 dat hij bij zijn bezoek aan de paus op 9 Februari 1998  de kern van de islam zou hebben verloochend. Hij zou van de twee delen van de geloofsbelijdenis het erkennen van Mohammed als profeet achterwege gelaten hebben. Alleen de belijdenis van één God zou hij hebben genoemd als punt van overeenkomst tussen christenen en moslims. Door de belijdenis van het profeetschap van Mohammed achterwege te laten zou hij een van de islam afvallige zijn geworden. Als we in zijn grote werk over het soefisme zien hoe vaak hij daar over Mohammed als de grootste profeet en zelfs het meest volmaakte schepsel spreekt, klinkt deze aanklacht alleen maar ongeloofwaardig en is duidelijk met kwade bedoelingen neergeschreven. (Zie hiervoor: http://webdosya.diyanet.gov.tr/anasayfa/UserFiles/Document/TextDocs/4df18d6c-77b3-46a7-9750-b588fe5bd85e.pdf; gelezen op 6 febr. 2017)
Als 'extra' hierbij nog maar een keer de mooie tekening die Frans Kalb maakte overde boodschap van fethullah Gülen, met name voor zijn volgelingen in West Europa: Hizmet de beweghing van dienstbaarheid heeft een boodschap van participatie, integratie, onderwijs en dialoog. Daarover gaat het maar zelden in de vier dikke delen van Sufism, waar meer de spirituele, niet de maatschappelijke boodschap van Gülen wordtbeschreven.

Geen opmerkingen: