Op 23 oktober 2009 werd in Kontakt der Kontinenten te Soesterberg een boek gepresenteerd, waarover hieronder meer. Eerst de lokatie: in het complex was het klein-seminarie van de Priesters SVD, Sie verkaufen Drucksachen, of eigenlijk: Societas Verbi Divini, Priesters van het Goddelijk Woord een dynamische missionaire congregatie. Stichter Pater Arnold Janssen had ook twee zustercongregaties opgericht, een actieve (Dienaressen van de Heilige Geest) en een contemplatieve, ook Dienaressen van de Heilige Geest met de aanvulling van eeuwigdurende aanbidding. De vrouwelijke kant van de Geest en van deze spiritualiteit is duidelijk te zien in de softe, nogal roze en oranje inkleding van de Cenakelkerk, nu conferentiezaal.
Maar nu het boek:
Jan Derix (1937-2009) was een kleurrijk journalist uit Horst in Noord-Limburg. Hij schreef ook boeken: over schapenteelt en Limburgs bier, over een tegendraadse koloniale ambtenaar in Nieuwe Guinea, over een zakenman-missionaris in de Flippijnen. Ook over Eva den Hartog, officier bij het Leger des Heils, maar nogal omstreden vanwege haar nadruk op sociale actie en de beschuldiging van veronachtzaming van prediking van het Woord. Na zijn pensionering begon hij aan een echt groot boek, prachtig in hardcover uitgegeven: een ambitieuze geschiedenis van de Nederlandse katholieke missionaris. Het is een boek vol heroïek. Missionaire actie wordt beschreven met veel militaire termen: er zijn voorlopers en hulptroepen, gebieden worden bezet. De missietijdschriften hadden nog namen als Het Offer. Ook de zouaven worden beschreven, de katholieke jongeren die in 1869-1870 de pauselijke staat wilden verdedigen tegen nationalistische Italianen. Maar het gaat vooral over die vele leden van religieuze orden, paters, broeders en zusters die in de 19e en 20e eeuw naar missiegebieden gingen. Dat zijn de toegewijde bedienaren van een machtige missie-machine, die op zoveel (lang niet alle!) plaatsen succesvol was. In 1960 waren er een 9000 uitgezonden over de hele wereld. Het verhaal van hun werk wordt breed uitgemeten: gevaren, tegenslagen, martelarenbloed stroomt over veel bladzijden. Niet alleen de heidenen, ook de koloniale ambtenaren, veelal Vrijmetselaars genoemd, zijn hier tegenstanders naast de Protestanten. Derix gebruikt de taal van zijn bronnen en houdt ervan om smeuiïge citaten te geven. Derix heeft de doorstart naar de huidige tijd niet kunnen maken. Zijn laatste hoofdstuk heet ‘aftocht en afloop’. Daarmee is dit stoere boek over de dappere helden ook wel heel sterk een heimwee-boek geworden.- Karel Steenbrink, Emeritus hoogleraar Interculturele Theologie, Universiteit Utrecht
Jan Derix, Brengers van de Boodschap. Geschiedenis van de katholieke missionering vanuit Nederland van VOC tot Vaticanum II , Nijmegen: Valkhof Pers 2009, 803 blz. + 48 fotopagina's, € 39.50
