Fethullah Gülen en de EU

Het lijkt wat irrealistisch om nu te gaan speculeren over Turkije als lid van de EU. Sinds de coup van 15 juli is er alleen maar verwijdering opgetreden, worden de Gülen-mensen uit hun functies gezet, soms bezit geconfisceerd en zijn velen in de gevangenis beland. Toch maar even een positief perspectief, ook al omdat ik met Gürkan Celik werk aan een bijdrage voor het tijdschrift Filosofie en Praktijk.
Abdulhamit Bilici publiceerde in 2001 over Gülen en de EU een tekst waarin Gülen zich in Kemalistisch perspectief zet:

Ik ben al sinds lang een voorstander van een EU-lidmaatschap. Zelfs als sommige mensen zeiden dat het een 'Christelijke Club' is, heb ik geantwoord: 'Laat diegenen die zelf twijfels hebben aan hun geloof en traditie, maar bezorgd zijn.' Ik zou liever op vriendelijke basis leven met Europa. Als een lidstaat, zou ik mezelf beter kunnen uitleggen en de Europeanen vertrouwd maken met mijn cultuur. Dan, misschien, zouden zij ons beter leren kennen. Maar het lijkt wel alsof een aantal van ons twijfelen aan hun eigen geloof zodat ze zeggen:  'Als we Europeaan worden, moeten we ook Christen worden'.  Ik ben daar nooit bang voor geweest en heb vanaf het begin 'Ja' gezegd tegen Europa. Sinds het uitroepen van onze republiek in 1923 is het voor ons een droom geweest om op dezelfde hoogte te komen als Europa en een Europese standaard te voeren. In een bepaalde zin is deze droom nu bijna werkelijkheid geworden in onze dagen en in mijn visie is ons land op weg naar het lidmaatschap. Veel regeringsleiders - van allerlei verschillende partijen - hebben dit verzoek ondersteund en hebben het verder gebracht tot een zeker punt. Wie weet, zal dit laatste punt afhangen van dit burgerinitiatief (de Hizmetbeweging). Zij zullen het hernemen en deze taak zal voltooid worden. [...]  In mijn ogen verlangt het Turkse volk naar het EU lidmaatschap. Ik hoop dat het werkelijkheid zal worden via onderhandelingen, zo spoedig mogelijk. Ik twijfel er niet aan dat op een bepaald moment de EU ons zal accepteren en dit idee zal dus werkelijkheid en geschiedenis worden, met alle twijfels en roddels eromheen.

Zo als hierboven moet het dus niet: maar Gülen heeft daarnaast wel een stevige droom over een nieuw soort Alexandertijdperk, nieuw Hellenisme rond de Middellandse Zee en diep het Midden-Oosten in. In uitvoerige interviews met de invloedrijke Turkse socioloog Prof. Doğu Ergil heeft Fethullah Gülen de huidige situatie van Turkije vergeleken met die ten tijde van Alexander de Grote en het begin van de Hellenistische periode, toen de Griekse en Aziatische culturen bijeengebracht werden, wat heeft geleid tot een nieuwe synthese.  Zo kan ook het Turkse lidmaatschap tot een nieuwe harmonie van beschavingen leiden, in plaats van een clash of civilisations. Hij gelooft echt in dit project, zoals ook blijkt uit zijn adviezen aan Turkse academici, zakenlui en professionals die de wereld in moeten gaan om daar hun cultuur te brengen en tegelijkertijd elementen van andere culturen terug naar huis moeten brengen om een hybride wereld te scheppen waar niets vreemd of vijandig is.