Rome: het jaar van Barmhartigheid

Het heilig jaar 2016 heeft een thema gekregen, barmhartigheid, en wij waren in Rome ook nog op de eerste zondag na Pasen, die ook een nieuwe naam, Barmhartigheidszondag, heeft gekregen. Vroeger heette het Beloken Pasen (tegengesteld aan ontluiken, dus 'afsluiten'), ook wel Domenica in Albis, vanweege de witte kleren die de pasgedoopten droegen. Nu dus feest van barmhartigheid. God is geen straffende God, maar een die perspectief geeft, begrijpt dat alles met fouten moet beginnen, dat we zo leren en groeien. Ook met mededogen voor elkaar.
In Nederland was Rembrandts schilderingen van de Verloren Zoon, opgevangen door een barmhartige vader het symbool. Dit is nu vervangen in Rome door een moderner tekening van de barmhartige Samaritaan.

Van de ene kerk naar de andere (van de zeven hoofdkerken ) liepen de echte pelgrims in groepen achter een simpel kruis aan, waar ook dit hoofdthema op staat.

Overal veel vrijwilligers, ook in die gele hesjes met deze belangrijke afbeelding er op.  Het is even goed kijken hoe die Samaritaan die berooide man op zijn rug neemt!

Rome: zoveel oud nog, naast later en nieuw? Selectief hergebruik

In berichten over Rome in de middeleeuwen en renaissance krijg je de indruk dat het een grote puinhoop was waartussen nog wat huizen, villa's en kerken stonden. Die indruk kregen wij nu nog steeds: zoveel ruïnes en puinhopen. Het begon al bij ons appartement: in een dal naast een drukke straat met allemaal rijen flats van 10 hoog, moesten we een stuk naar beneden lopen, grasveld waar honden werden uitgelaten, aan de rand van een groot fabriekscomplex, 19e eeuw, maar al zo'n 30-40 jaar verlaten, ineens een prachtig opgeknapte boerderij uit midden 19e eeuw. Borgo Papareschi. Helemaal in de stijl van die prachtige Agroturismo.

Bij obnze eerste wandeling in Rome vroegen we ons al af: waarom hebben ze dit nog niet opgeruimd? Langs de grote straat tussen Plazza Venezia en het Vaticaan ligt dan naast grote gebouwen en kerken ineens zo'n ruïne .
Er is bij gebouwen ook wel een contrast tussen oud en nieuw: achter de renaissance gevel van de Santa Maria Maggiore staat dan zo'n middeleeuwse toren. Dat hoort dus allemaal in dit land thuis. Zo maar laten liggen. Hergebruik, zoals het Pantheon (overigens ook al een radikaal herbouwd gebouw in de romeinse tijd zelf, eerst een klassieke tempel, rechthoekig, waar dan die kolossale ronding tegenaan werd gezet), maar ook radicale herbouw zoals de Santa Maria Maggiore.
Jacques Dumarcay schreef het al over de Javaanse tempels: zolang ze gebruikt werden, kwamen er wijzigingen, aanbouwen, veranderingen in bedoeling van het gebouw als geheel. Pas de ruïne heeft de eeuwigheidswaarde.

Pas toen ik de achterzijde van het Pantheon op de foto had gezet zag ik dat die man in geel gewaad zo in de lucht bleef hangen. Maar hij was maar bijvang. Er stond een helper bij die iets als moneta zei: geld dus. We hebben dat maar zo gelaten, maar staat die Indiase bedelaar er een beetje raar bij. Hieronder dus de pilaren van het Pantheon, nog steeds indrukwekkend.

 De koepel heeft een gat, opening in het midden. De regen kan erdoor binnenkomen, maar het zonlicht ook en steeds weer anders. Iedere dag en ieder uur: uitrekenen dus maar wat wanneer verlicht wordt. Iets voor Dan brown.

Soms is het zo'n overdaad het oude achter het nieuwe verborgen gaat. In het baptisterium bij de grote Sint Jan van Lateranen staat een prachtig mozaïek, maar die bouwsels (baldakijn) over het altaar heen stellen de oude mozaïeken in de absis in de schaduw, letterlijk zelfs.

Maar laten liggen, afgestoten dus, dan weer hergebruik, of herbouw met allerlei nieuwe elementen: deze architectonische varianten zien we niet alleen in de bouw van het katholieke geloof, maar ook in de leer en de beleving. Ik ben momenteel bezig met vertaling van wat preken van Augustinus naar het Indonesisch. Paulus gaf al een andere inhoud van het christendom dan de evangelisten, Augustinus maakt het verschil tussen dit lichamelijke leven en het voortleven van de ziel elders zo sterk aanwezig, dat je ondanks zijn mooie en compacte, heldere taal, toch weet dat je in een wereldbeeld zit dat wel weer eens stevig omgebouwd mag worden. Zo blijven we bezig.