Waar Augustinus tegen was...

Tijdens onze Tunesiëreis, 1-8 Februari 2014 kwamen we maar weinig grootse persoonlijkheden tegen: beetje Hannibal, Ibn Khaldoun, Bourguibe overal, dat was het wel. We hadden ons wat ingelezen op Augustinus, maar zijn geboorteplaats is Thagaste, nu in Algerije,net als het Hippo waar hij 40 jaar bisschop was. In Carthago is hij wel opgevoed en hij kwam later ook wel in de hoofdstad. Hij preekte in mooi Latijn tegen de verkeerde dingen die de aandacht trokken en geëerd werden in het theater. Al helemaal tegen wat er aan gruwelijks in het amfitheater gebeurde en de badhuizen waren ook niet nodig: in zijn regel staat zelfs dat het niet goed is om je kleren te vaak te wassen, dat geeft allemaal maar lichamelijk genot en van dat lichaam moeten we ons juist losmaken. 'We' dat is dan het geestelijke. Overigens: in het mooie boek van Frits van der Meer staat ook wel veelsympathieks van deze grote denker. Uit Carthago alleen een beeld van de resten van het amfitheater. Er is veel meer, vooral een grote dure doplomatenwijk, maar daartussen nog heel wat niet hergebruikte stenen.

Van Carthago gingen we naar het Volendam van Tunesië: allemaal witte huizen met hardblauwe dueren en ramen in Sidi Bou Said, genoemd naar een heilige uit de 13e eeuw. Moskeeën mag je niet binnen als ongelovige niet-moslim in dit land en ik heb me maar niet islamitischer voorgedaan dan nodig is. Het graf van Saidi Abou Said is kort na het begin van de Jasmijnrevolutie door salafisten in brand gestoken maar het was nu al weer helemaal hersteld. 'Dwazen, herrieschoppers en ruziemakers' zei een man tegen mij. Ik kon er rustig de Fatihah bidden, met moeder en dochter die er ook kwamen bidden.

We overnachtten daarna in Gammarth, buurgemeente van Raoued Beach, twee moderne resorten. In Raoued bleek toen een huis omsingeld te zijn door de politie: 6 salafisten en een politie-agent stierven daar in het vuurgevecht. Onder hen was de vermoedelijke moordenaar van de oppositieleider Chokri Belaid (6 febr. 2013). Vrijdag 6 febr. zouden we de herdenking van die moord meemaken in Sfax. Hij wordt geëerd als 'martyr de la liberté', met Mohamed Brahmi die enkele maanden later werd vermoord. Het zou het einde worden van de invloed van de islamistische partij Ennahda.

Tunis: Arabisch, Frans en een beetje islamitisch

De oudste hoofdstad van Tunesië was Carthago, gelegen aan de noordkant van de baai van Tunis. In het begin van de Arabische periode werd het Kairouan, de stad op de karavaanroute naar de Sahara. Sinds het einde van de lokale moslimdynastie der Aghlabieden, rond 900 werd het Tunis.
Dra Gerda Versteegden vertelde ooit dat ze rond 1970 als afgestudeerde Franse taal- en letterkunde met een Tunesische filmmaker trouwde en naar Tunis ging: een mediterraan land met een Franse cultuur en taal. Pas een jaar of vijftijn later merkte dat ze eigenlijk in een Arabisch land terecht gekomen was. Pas na 1990 besefte ze goed dat ze ook in een islamitisch land woonde. Nu niet meer dus, want na 2000 kwam ze naar Nederland terug en haar man ook.
Onze eerste kennismaking met de stad Tunis tijdens onze rondreis van 1-8 Februari, was met het Franse deel. Het meest zichtbare daarvan is het rechte strakke rooster van boulevards, met een grote kathedraal als belangrijkste bouwwerk. Onze Rough Guide to Tunisia heeft er geen goed woord voor over. Vanuit puriteins ookpunt, waar alles authentiek en lokaal moet zijn, schrijft over a monstrous, bizarre mixture of Romanesque, Byzantine and Oriental styles. (83) Wij zagen een soort Sacré Coeur overgeplaatst uit Montmartre, nu in een grote koloniale Franse hoofdstad. In de namiddag is er een Franse mis, wij kwamen bij de Italiaanse mis. In het begin leek het er op dat een priester voor een lege kerk de Mis opdroeg. Later bleek er een groep van een man of tien achter het altaar te staan. De leegloop van Tunis kon niet beter gesymboliseerd worden.

Wij liepen de grote Boulevard Bourguiba op en naar en gingen toen naar het Arabische deel, de medina. We mochten een klein deel van de grote Zitouna-moskee zien, de open binnenplaats, na koop van een kaartje. Er was een kleine selectie aan gratis boekjes, ook een enkele in het Nederlands. Ik nam een boekje Bekeringsverhalen mee.

De Rouhg Guide is helemaal lyrisch over die wirwar van kleine straatjes, waardoor je de gebouwen nauwelijks kunt zien. Maar als je zomaar een grote winkel binnengaat, omhoog, nog eens omhoog (natuurlijk geleid door iemand die je meelokt) dan blijkt de wereld boven de huizen heel aardig te zijn. Zo kwamen wij op een dakterras waar niet alleen het uitzicht prachtig was op die wirwar daar beneden, maar dat ook met prachtig tegelwerk was versierd. Het Spaanse fort, de Frans kathedraal, maar ook de binnenplaatsen van de Koranscholen, je kunt daar rustig uitkijken over al die varieteit die er te zien is.

'Kijken, kijken niet kopen' is zo ongeveer het eerste Nederlanders dat de Tunesische handelaren hier overal citeren. Veel plaatjes dus bij het verhaal van onze reis, al laat ik het hier vooral bij het terras zelf, en Paule natuurlijk.

Op de Avenue Bourguiba staat het beeld van de grote Ibn Khaldoun, filosoof, historiscus en socioloog, nu nog temidden van het prikkeldraad dat tijdens de Jasmijnrevolutie, in December 2010, door de politie werd aangebracht om de demonstraties tegen te houden. Nu is het hier nog als teken van hoop, herinnering aan de ondergang van een oud regiem (met als hoofdschuldige niet Ben Ali zelf, maar zijn vrouw 'de heks van Carthago', notabene een Trabelsi, net zoals die voetballer, de enige bekende Tunesiër in Nederland).

We gingen ook naar het grote Bardo museum, vroeger het paleis van de Bey, de lokale heerser onder de Ottomanen en later onder de Fransen. Zijn paleis is nu half parlement,hald museum. Er was vooral veel mozaïek uit de Romeinse tijd. Heel weinig christelijk: die periode duurde maar van 350-650, waarbio rond 410 de Vandalen ook nog eens alles kort en klein sloegen en de periode daarna onzeker en onrustig was. Nog wel een enkele mooi doopvont. Topkwaliteit als alles in dit museum.

Hannibal in Port el-Kantaoui

Van 1-8 Februari 2014 waren Paule en ik met een groep van 27 reizigers in Tunesië. De reis was door TUI georganiseerd, een koepel-organisatie. Wij hadden via KRAS geboekt. Mooi hotels, goede chauffeur, uitstekende reisleidsters, Anissa, met een Tunesische vader, Nederlandse moeder tweetalig opgevoed. Goede bus, meestal goed weer. Een mooie zonnekuur dus in het midden van een milde winter.

Hierboven eerst onze gids, Annissa. Zij legt in het museum in Tunis een mozïek met Neptunus en de vier jaargetijden uit. Daaronder de chauffeur Ben Ali ('niet de ex-president'), met Paule Maas, bij de ingang van het mooie hotel La Kasbah in Kairouan.

De eerste dag brachten wij al meteen een bezoek aan de medina of oude stad van Soussa. Mooie lekker drukke oude ommurde stad. Met levendige handel, aflopend naar de kust.
Daarna naar ons hotel in Port el-Kantaoui, een groot hotel, zo'n 15 jaar oud, goed onderhouden, groot en dicht bij de haven met zijn vele luxe jachten, moderne winkels. Er liggen wel zo'n 20 grote hotels rond deze jachthaven, waar ook een grote golfbaan is. Er is een pretpark, Parc Hannibal.
Ik zag er dat het Arabisch de naam als Hanni Ba'al wordt geschreven en dat blijkt Gundesteling van Ba'al te betekenen. Hannibal wordt er op een olifant uitgebeeld, maar ook als een jonge piraat met de consort van Ba'al, Vrouwe Tanit op zijn gordel.

Voor 10 dinar kon je je bij de olifant van Hannibal laten fotograferen. Onderste foto hierboven is in het museunpark van Carthago: Tanit, de moedergodin, vrouwelijke partner van Ba'al. En in het  midden tussen al die schreeuwerige pretpark-instrumenten de piraat Hannibal, die we verder helemaal niet gezien hebben in Tunesië. Eigenlijk heeft het land maar een echte held, Habib Bourguiba, de eerste president, van wie we nauwelijks een beeld gezien hebben (bij de haven van Carthago, op een paard, een nette gezette Frans uitziende heer, raar op zo'n ruiterstandbeeld), geen enkele foto.
Het Parc Hannibal had ook nog wuasi Romeinse restaurants en winkeltjes, alsof je bij een tempel of forum zat. Het islamitisch van de maatschappij is beperkt tot de moskeeën en koranscholen, die ook al niet zo prominent aanwezig zijn.