Minimalisme, ook in Nederland een veelvormig ideaal

Over de Portugese kunst, met name in de kerken, waren wij af en toe onthutst: zoveel en zo protserig. Had wel een tandje minder gekund.
Het minimalisme dus: in de muziek heeft het de laatstem tij veel aandacht gekregen, onder meer met een speciale week op de klassieke zender, radio 4. In Vredenburg waren we bij een uitvoering van één uur van Canto Ostinato van Simeon ten Heolt, compleet met een aantal matrassen voor diegenen die het per se liggend willen horen. Een hele zaal vol, een uur lang voor twee pianisten die minimale wijzingen in een steeds doorgaande muziek toepasten. Het Catno Ostinato is inderdaad een soort hoogtepunt, de Matthaeus Passion van de minimal music. Zo was de sfeer ook in Vredenburg.

Er is in Utrecht en Amersfoort een kleine serie tentoonstellingen van de minimalist in beeldende kunst en architectuur Gerard Rietveld. Wat meubels betreft is de Holy Grail wel de 'gemakkelijke stoel', hierboven nog in bruin hout, terwijl ik naast Paule beneden zit op een exemplaar waar de primaire kleuren in staan: naast wit-zwart alleen rood,geel,blauw. De stoel is wat klein voor een fors gebouwd persoon als wij beiden zijn, maar verder best gemakkelijk en voelt ook stevig aan.
Rietveld was een man van weinig woorden en in de film kregen we ook meer van zijn levensgezellin Truus Schröder te horen dan van hem zelf. Hij heeft ook een soort levensfilosofie geschreven, nadat hij was afgestapt van de protestantse orthodoxie die hij in zijn jeugd had meegekregen. Hij ziet zichzelf als een klein onderdeel van een groot voortdurend en zichzelf herscheppend kosmisch systeem. Niet erg uitgebreid en ook niet leidend tot bepaalde daden buiten een besef van deel van de natuur te zijn.
De grote kathedraal van het minimalisme is dan ook het huis waar wij bijna dagelijks langs komen: naar onze mening mooi om te zien maar wel klein. Vooral Truus Schröder vond dat belangrijk: midden in de grote natuur te zijn.

Ook in de grote religieuze systemen, die barok uitgewerkt kunnen zijn als een Gesamtkunstwerk, een groot systeem, kan een hervorming vaak de vorm hebben van minimalisme: wij zitten in een kale Janskerk die door veel kerkgangers daar als verademend rustig wordt gezien. Taizé-liederen hebben aan een enkele regel al genoeg.

Gülen over het 'nieuwe Turkije' waar ik me niet meer thuis voel...

Toen Ahmed Akgündüz in 2003 uitgenodi9gd werd om naar Nederland te komen als rector van de IUR, Islamitische Universiteit Rotterdam, twijfelde hij. Hij had immers ook een uitnodiging voor een positie bij Princeton University. In een droom verscheen hem Said Nursi die hem zei dat hij naar Rotterdam moest gaan om de Europeanen te helpen. 'Wij, Moslims moeten hen helpen, want zij kunnen de strijd tegen de secularisatie zelf niet aan.'

Nu lijkt het omgekeerd: in de visie van Fethullah Gülen (en heel veel anderen!) is Turkije aan het afglijden naar een dictatuur en hebben ze Europa nodig om een gezonde maatschappij te herstellen.

Het onderstaande schreef Gülen naar aanleiding van het bezoek van Erdogan aan Trump, waar ook om zijn uitlevering was gevraagd. Gelukkig en wijselijk heeft Trump dat niet kunnen toestaan: daar gaat hij ook niet over. Hieronder de Nederlandse vertaling van de overweging van Gülen. De Turkse en Engelse tekst is te vinden op https://www.fgulen.com/en/press/columns/51300-the-turkey-i-no-longer-know.

Hieronder een weergave van een groot deel van het artikel dat ook in Washington Post is geplaats, rond 15 mei 2017. Met dank aan de mensen van de site https://fgulen.com/nl/. Nu de presidenten van de Verenigde Staten en Turkije in het Witte Huis elkaar gaan ontmoeten op dinsdag, komt de leider van het land dat ik nu voor bijna twee decennia lang mijn thuis heb genoemd oog in oog met de leider van mijn vaderland. De twee landen hebben veel op het spel, inclusief de strijd tegen de Islamitische Staat, de toekomst van Syrië en de vluchtelingencrisis.

Maar het Turkije dat ik ooit kende als een inspirerend land dat onderweg was naar het consolideren van zijn democratie en een matige vorm van secularisme, is nu het speelveld geworden van een president die er alles aan doet om meer macht te vergaren en elk tegengeluid te dempen.

Het westen moet Turkije helpen om terug te keren naar een democratisch pad. De ontmoeting op dinsdag en de NATO top volgende week zouden gebruikt moeten worden als een gelegenheid om deze inspanningen te bevorderen.

Sinds 15 juli, in de nasleep van een betreurenswaardige couppoging, heeft de Turkse President Recep Tayyip Erdogan systematisch onschuldige mensen vervolgd — 300.000 Turkse burgers zijn gearresteerd, ontslagen, vastgehouden ofwel hun leven verwoest, of het nou Koerden zijn, Alevieten, seculieren, links-gezinden, journalisten, academici of participanten van de hizmetbeweging, de vredesgezinde humanitaire beweging met welke ik geassocieerd ben.

Toen de couppoging zich ontplooide, had ik het sterk afgekeurd en er afstand van genomen. Verder, had ik gezegd dat iedereen die onderdeel was van de poging mijn idealen had verraden. Desondanks, en zonder bewijs, beschuldigde Erdogan mij direct van het orkestreren van de coup op een afstand van 8000 km.

Zijn het de medicijnen die hier zijn gezicht wat boller maken?

Twee maatregelen zijn van uitermate belang om de democratische regressie terug te keren in Turkije.
Ten eerste, een nieuwe civiele constitutie zou moeten worden opgesteld middels een democratisch proces waarin de input van alle segmenten van de samenleving in acht wordt genomen, een die overeenkomt met de internationale en humanitaire normen en die gefundeerd is op de lange term succes van de Westerse democratieën.
Ten tweede, een onderwijscurriculum die democratische en pluriforme waarden benadrukt en het kritisch denken ondersteunt, moet worden ontwikkeld. Elk student moet het belang van de balans tussen overheidsmachten, individuele rechten, scheiding der machten, de onafhankelijke rechterlijke macht en persvrijheid inzien, en de gevaren van nationalisme, politisering van religie en verering van de staat of een leider.
Echter, voor dat kan gebeuren, moet de Turkse overheid de onderdrukking van zijn volk stoppen en de individuele mensenrechten, die door Erdogan zijn geschonden, weer rechttrekken.
Ik zal waarschijnlijk niet lang genoeg leven om de Turkije te zien als een voorbeeldige democratie, maar ik zal bidden dat de neerwaardse autoritaire trend gestopt kan worden voordat het te laat is.