Minimalisme, ook in Nederland een veelvormig ideaal

Over de Portugese kunst, met name in de kerken, waren wij af en toe onthutst: zoveel en zo protserig. Had wel een tandje minder gekund.
Het minimalisme dus: in de muziek heeft het de laatstem tij veel aandacht gekregen, onder meer met een speciale week op de klassieke zender, radio 4. In Vredenburg waren we bij een uitvoering van één uur van Canto Ostinato van Simeon ten Heolt, compleet met een aantal matrassen voor diegenen die het per se liggend willen horen. Een hele zaal vol, een uur lang voor twee pianisten die minimale wijzingen in een steeds doorgaande muziek toepasten. Het Catno Ostinato is inderdaad een soort hoogtepunt, de Matthaeus Passion van de minimal music. Zo was de sfeer ook in Vredenburg.

Er is in Utrecht en Amersfoort een kleine serie tentoonstellingen van de minimalist in beeldende kunst en architectuur Gerard Rietveld. Wat meubels betreft is de Holy Grail wel de 'gemakkelijke stoel', hierboven nog in bruin hout, terwijl ik naast Paule beneden zit op een exemplaar waar de primaire kleuren in staan: naast wit-zwart alleen rood,geel,blauw. De stoel is wat klein voor een fors gebouwd persoon als wij beiden zijn, maar verder best gemakkelijk en voelt ook stevig aan.
Rietveld was een man van weinig woorden en in de film kregen we ook meer van zijn levensgezellin Truus Schröder te horen dan van hem zelf. Hij heeft ook een soort levensfilosofie geschreven, nadat hij was afgestapt van de protestantse orthodoxie die hij in zijn jeugd had meegekregen. Hij ziet zichzelf als een klein onderdeel van een groot voortdurend en zichzelf herscheppend kosmisch systeem. Niet erg uitgebreid en ook niet leidend tot bepaalde daden buiten een besef van deel van de natuur te zijn.
De grote kathedraal van het minimalisme is dan ook het huis waar wij bijna dagelijks langs komen: naar onze mening mooi om te zien maar wel klein. Vooral Truus Schröder vond dat belangrijk: midden in de grote natuur te zijn.

Ook in de grote religieuze systemen, die barok uitgewerkt kunnen zijn als een Gesamtkunstwerk, een groot systeem, kan een hervorming vaak de vorm hebben van minimalisme: wij zitten in een kale Janskerk die door veel kerkgangers daar als verademend rustig wordt gezien. Taizé-liederen hebben aan een enkele regel al genoeg.