Schotland 6: Rosslyn Chapel en Edinburgh

De laatste twee dagen waren voor Edinburgh. Het waren dagen met veel regen. Daarom gingen wij de eerste dag (vrijdag 17 juni) eerst nog naar Rosswyn Chapel, niet zo veraf omdat wij in Carberry Tower toch al buiten de staad aan de zuidoost kant zaten. De chapel is klein, maar alles is op schaal: propvol beelden (ook al heeft de reformatie nogal wat vernield, of is er uit voorzorg veel weggehaald). Er zit veel symboliek in en Dan Brown heeft in zijn Da Vinci Code de aandacht stevig opgeschroefd: tot 2005 kwamen er jaarlijks zo'n 10,000 bezoekers. In 2006 ineens een 180,000. Het bezoekerscentrum wordt nu uitgebreid, want met 2 toiletten lukt dat niet meer. Je mag binnen in de chapel (20x13 m. eigl gebouwd 1440-1480, als het koor van een kerk die veel groter moest worden). Hier alleen een foto van maquette en buitenkant in de steigers: er staan al genoeg mooie foto's van het geheel op internet!





Speciaal wat John Knox voor Simon Rae uit New Zealand, die Nederlands leerde voor zijn dissertatie over de geschiedenis van de Karo-Batak zending, maar zelf Schotse voorouders heeft en Principal; van John Knox College in Christchurch was. Op de Royal Mile zijn de meeste huizen uit de 18e eeuw. Dit 16e eeuwse is nu het John Knox museum en er staat dat hij daar gewoond is, maar dat schijnt allesbehalve zeker te zijn. In de winkel beneden, annex verhalencentrum voor liefhebbers van griezel, staat een hele muur met publicaties van de man. Wij vergaten om er wat te kopen. Het vriendelijke beeld is uit St Giles Cathedral. Ik vond Knox naar zijn beeld in Genève nogal koud en koel, als Calvijn. Maar hij schijnt toch een inspirerend figuur te zijn geweest. Wat meer over en van gaan lezen dus.




Nog een paar impressies van St Giles Cathedral, het grootste gebouw op de Royal Mile (met uitzondering dan van Edinburgh Castle, dat helemaal aan het einde en hoger ligt, eb van Parliament, ten zuiden). Bovenop de kathedraal staat een protserige koninklijke kroon, alsof het gebouw ook een politiek statement is! Interieur laat je even zoeken wat nu het schip, wat het koor is. Met het blauw dak is het schip voor de gewone gelovigen.
John Knox staat hier op een gebrandschilderd raam, terwijl hij een toespraak hield voor een neergestoken geestverwant. Die preek wordt als een van zijn allerbeste beschouwd. Het liet ons wel zien dat tussen 1550-1650 de Engelse reformatie net zo bloedig is geweest als de Duitse al vanaf de boerenopstand van 1525 tot de dertigjarige oorlog van 1618-1648 is geweest.



Adembenemd mooi in dat rare complex van aanbouwen dat St Giles Cathedral is, staat daar de Thistle Chapel, rond 1900 gebouwd in de rijkst mogelijk stijl van de (neo-)gothiek. Het gezelschap van 16 (of 30?) leden komt nog regelmatig bijeen. De koningin hoort er ook bij en dus vooral oude adel.


Buiten het gerechtshof staat een advocaat even zijn nicotinegehalte opp peil te houden. Want van oude gewoontes afkomen is in de Britse cultuur natuurlijk nog moeilijker dan elders!

Eigenlijk is het het grootste kasteel van heel Schotland: Edinburgh Castle. Prachtige gezichten op de stad daar diep beneden, want het ligt mooi boven de stad als het slot van Salzburg. En als de Akropolis in Athene, maar die is in Edinburgh weer elders nagebouwd. Bij de entree van Edinburgh Castle zagen wij de immense stellage die werd opgebouwd voor de jaarlijkse taptoe in Augustus: kras.nl organiseert daar aparte reizen naar toe, vier dagen op en neer per boot om die militaire show te kunnen zien. Ze waren al een heel eind met opbouwen van stevige tribunes voor 8.700 toeschouwers




Er zou natuurlijk nog veel meer op te nemen zijn. Hier alleen twee afbeeldingen die een beetje typisch zijn wat thema: hierboven allereerst Columba, de Ierse monnik die de grote pregrinatio is gestart die weij kennen als de missionering van Noordelijk Europa, vanuit Ierland naar Iona, Schotland en dan verder naar de Friezen van de Lage Landen en verder doorgaand.
Daaronder koningin Margerita, die netjes zit te lezen, terwijl de twee hofdames die naast haar zitten wel analfabeet zullen zijn geweest en alleen zitten te borduren.

Schotland 5: St. Andrews

Op Iona is een helft van het piekleine eiland gedomineerd door de abdij. Maar als je voorbij de kleine heuvelrug bent aan de andere kant van de 2 km middellijn, zijn het de golfvelden. Meer nog wordt St Andrew door de golfcultuur gedomineerd: een van 's wereld meest beroemde goldbanen ligt aan de rand van het stadje, met hotels, restaurants e.d. Wij hielden onze lunch in een café dat zich speciaal op Amerikaanse golftoeristen richtte.


In Fort William hadden we de stoomtrein kunnen nemen, de heuvels in, zoals die ook voorkomt in de Harry Potter filmen. Dat hebben we dus gemist, maar vooral in de universitaire gebouwen van St. Andrew (Salvator College hierboven; we zagen ook het immens grote St Mary's College, nog steeds bekend om zijn theologische faculteit). Sommige studenten lopen in kilt rond, de oudere jaars ook wel met een eenvoudige gown: net a;ls bij het goldf spelen, houden ze in academicis van de oude tradities.




Saint Andrew was, als Keulen, Luik en Utrecht in de Middeleeuwen een stad die geregeerd werd door een bisschop. Er is meer van het kasteel-paleis overgebleven dan in Utrecht: een mooie ruïne van het Castle, terwijl van het oude bisschopspaleis in Utrecht niets over is, maar de verdedigingstoren natuurlijk wel, want dat is nog steeds de oude domtoren.
Wat de kerk/kathedraal betreft is in Utrecht maar de helft ooit ingestort door een tornado en heeft men dat maar laten liggen, zodat wij in Utrecht nog een halve domkerk hebben. In St. Andrew is er niets meer dan deze fantastische grote ruïne-tuin met restanten van kathedraal en het grote klooster eromheen. En net als in Iona en bij Loch Ness hadden we hier dus heel mooi en zonnig weer!

Schotland 4: Kastelen

Bij een reis naar Marokko, alweer zo'n jaar of tien geleden, klaagde de reisleider dat er eigenlijk buiten de natuur en de markten van de oude steden (en een enkele stadsmuur en stadsplein) zo weinig te zien was: moskeeën mag je er als niet-moslim niet binnen, behalve die ene veel te grote van Hassan II in Casablanca en er zijn geen kastelen of paleizen open: die er zijn, worden door de koning gebruikt, waarbij het zelfs staatsgeheim is, waar hij verblijft. Die paleizen zijn van afstand ook niet echt zichtbaar.
Hoe anders Schotland: de kastelen en paleizen zijn gebouwd om in te wonen, maar toch vooral om indruk te maken. Helemaal boven het echte oude middeleeuwse aan de westkust bij Oban, Dunstaffnage Castle. Om de scheepvaart aan de westkust te controleren en een kleine militaire eenheid paraat te hebben.
Dan Blair Castle, de rijke landadel uit de 17e en 18e eeuw, die nog zo'n belangrijke plaats in Britse politiek, economie en cultuur inneemt.




Wie die dame en heer hierboven zijn, weten we niet meer. Die mensen uit de 18e eeuw kenden kun griekse mythologie beter dan wij, die nog wel christelijke heiligen kunnen herkennen, maar die klassieke figuren niet meer. Paul Davenport, oude studievriend schreef begin jaren 1970 bij Schillebeeckx een proefschrift met de titel Plato with a tincture of Christ. Dat was de Verlichtingsreligie: de klassieke oudheid als richtlijn, met een klein spatje evangelie er bij.


Van alle Griekse en Romeinse goden en godinnen werd Hercules door meerderen in de 18e eeuw gezien als de belangrijkste om je mee te identificeren: die krachtige figuur die alles kon opruimen,opbouwen en vijanden uit de weg kon ruimen. Twee jaar geleden zagen wij in Kassel bij het grote paleis-kasteel het Herculaneum, een grote zuil met Herculesbeeld, bovenaan een grote trap waar enkele malen per week het water van een stuwmeertje in geleegd werd, via een ingenieus trappen en sluizen-stelsel, als een grote zuivering van een super Augias-stal.
In Blair Castle is een Hercules Garden, geheel ommuurd, deels fruitbomen, gras en bloemen, watertjes in het midden, her en der wat beelden. Hercules staat op het hoogste punt, maar wel net buiten de tuin, die hij in de gaten kan houden. Hoort hij er zelf als halfgod dan niet echt bij?



Een ander deel van de tuinen van Blair Castle is het Diana's Grove, het bos van Diana (met immens hoge bomen, van enkele soorten de hoogste exemplaren van heel Engeland. De elegant koningin van de jacht staat weer gerestaureerd (die beelden gaan natuurlijk ook wel eens kapot) in het centrum van dit jachtbos. Wat dat betreft doen de griekse goden en godinnen het daar beter dan de min of meer christelijke kapel!