Van 16-23 Mei dit jaar waren wij in het 'Hart van Spanje'. Madrid en omgeving dus. De eerste grote plaats was Toledo, het echte hart van Spanje tussen 500-1500. Het jaar 1085 is magisch. Toledo was eerst van 500-800 de oude stad van de Visigoten, kwam daarna onder Moslimbewind, maar werd in 1085 (weer) een christelijke stad. Aan de grote kathedraal werd pas rond 1226 begonnen door een bouwheer die de gotiek in Frankrijk had geleerd. Centraal staat het priesterkoor, maar het koor voor de kanunniken staat middenin het schip. Eigenlijk is daarmee de ruimtelijke werking van het grote gebouw in mijn gevoel helemaal verpest. Er zijn ruime zijbeuken, dat wel, en de ruimte genoeg voor de gewone man in lekker te lopen en te kijken in de koele ruimte met veel bezienswaardigheden.
Niet alleen de koorbanken binnen het koor, ook de buitenkant is groots versierd. Maar het lijkt wel alsof het gewoon gemaakt is voor de toeristen! In de orthodoxe en de koptische kerken werkt de clerus in nog meer afgezonderde ruimtes, maar hier doorbreken die twee koren de hele structuur nog sterker.
In de pandhof was een grote tentoonstelling van andere plaatsen waar ook grote verering was voor de hostie, zoals Amsterdam, Meerssen en Boxmeer. Er was ook een meer dan kolossale monstrans, die jaarlijks bij de grote processies wordt rondgedragen.
Aziatische gelovigen (Korea, China?) kregen hier een gloedvol verhaal over de supergrote monstrans, centrum voor de jaarlijkse grote processie, werk van rond 1510: de katholieke koningen Isabella en Ferdinand, en de grote kardinaal Cisneros.
In deze Spaanse kathedralen krijgt de sacristie een grote ruimte: je ziet ze als het ware daar in formatie komen voor de grote processies, de kerk in, of de stad in. El Greco maakte zijn apostelschilderijen voor deze ruimte. Hier staan wij zelf als selfie voor Jacobus minor, dat is niet de apostel die in 49, volgens Handelingen 12:2 gedood is op bevel van Herodes, maar dus wel degene die uiteindelijk in Compostella terecht gekomen is. In de Willibrordvertaling staan ook bij Handelingen1:13 nog opmerkingen over de twee, Jakobus de Mindere en de Meerdere, maar het blijft een ingewikkeld verhaal over die twee Jakobussen.
Topper in de sacristie (naast deze grote zaal ook nog wat bijzalen) is wel het grote schilderij van El Greco, de ontkleding van Jezus. Je ziet het grote kleed hier een beetje raar voor zijn lichaam bungelen (elders in de sacristie wel een grotendeels ontklede Jezus: wat soms verdacht wordt is dan weer gewoon). Als er teveel bussen tegelijk aankomen is de ruimte ook echt helemaal vol: met een plafond dat op het eerste gezicht op dat van de Sixtijnse kapel lijkt, maar toch minder magie als in Rome.
Toch helemaal geen rustige Saenredam deze versnipperde en gebroken kerk, waar vooral weinig mensen in veel grote ruimtes van steen rondslenteren: overal is hier wel iets bijzonders, zoals deze gigantische Christoffel. We lazen ergens dat je op een dag dat je Christoffel even gezien hebt niet zult sterven (net zoiets als wordt verteld van 'le désir de voir le sacrement' het verlangen om de hostie te zien). Er is eeuwen aan gebouwd, aan toegevoegd, weggevaagd in die kerken van Saenredam, terwijl wij er hier zo snel doorheen lopen!
Tot slot dus toch nog een 'kale' Saenredam : de Domkerk van Utrecht, al wel geplunderd door de 'reformatie' maar nog intact voor de grote storm van 1674.
