De Missie van Frans Wijsen

Maandag 1 Juni was er een feestelijke bijeenkomst in Nijmegen. Min of meer ter gelegenheid van 15 jaar Hoogleraarschap missiologie/Interculturele theologie werd er een boekpresentatie gehouden van Frans Wijsen, Christianity and other cultures. Introduction to Mission Studies (Wien: Lit Verlag, 2015, 267 blz.).  De titel wekt misschien enige verbazing: het Christendom is toch geen cultuur! Hij is gerelateerd aan Wijsen die Hendrik Kraemer hoog acht en zijn definitie van missie/zending overneemt: het gaat om het over culturen heen overdragen van het christendom.
In feite is het boek een reader, een handout voor beginnende studenten, hier in feite acht artikelen die Wijsen tussen 1997 en 2012 publiceerde. Kernbegrip is overal wel 'inculturatie'. Als christendom in een andere cultuur komt, gaat het veranderen. Inculturatie is dan vaak een begrip dat van bovenaf wordt opgelegd: gepland door kerkleiders. Syncretisme is vaak iets van onderop, in eerste instantie niet door de kerkleiding geaccepteerd, maar op den duur toch wel noodzakelijk en onvermijdelijk.
Wijsen geeft twee mooie voorbeelden: in het Mwnza-gebied van West-Tanzania (dicht bij het grote Victoriameer) was een jonge vbrouw/meisje, 12 jaar die lichamelijke problemen had en visioenen kreeg van Maria. Rondom haar ontstond een hele santekraam van aanhangers, niet alleen katholieken, ook traditionele religie en moslims. Zo ook bij de priester Felician Nkwera die ziektes ziet ontstaan door kwade geesten en bij ziektes dus allereerst die geesten aan wil pakken. Een Tanzaniaanse Milingo dus: evenals Milingo werd hij uit zijn ambt gezet, maar de aahnagers bleven komen.
Sterkte van Wijsen zijn de heldere en precieze definities van kernbegrippen als syncrtisme, inculturatie, bevrijding.
Hij ziet wel  een verenging komen: steeds minder vooraanstaande kerkleiders durven die uitdaging van de inculturatie aan en trekken zich terug op traditioneel-katholieke eenheidsworst. Vrouw komt bij priester omdat ze voelt dat ze door kwade geesten bezocht wordt. En wat doet die priester: geeft geen zegen tegen de geesten maar stuurt haar naar een ziekenhuis voor psychiatrische behandeling. Dat is dus de foute moderniteit! Moderniteit moet niet Europeees maar Afrikaans gedefinieerd worden.

Prettig van deze middag was dat ik de Nijmeegse groep wereldchristendom/interculturele theologie weer zag. Hierboven dus allereerst Frans Wijsen en daaronder Frans Dokman. Daaronder nog Norbert Hintersteiner uit Münster, die nauwelijks inging op het boek van Wijsen, maar alleen een pleidooi had voor transliteration, ook terecht omdat het christendom in iedere generatie opnieuw vertaald, verwoord moet worden.
Ik sprak ook weer een met Rogier van Rossum, altijd bezig met Latijns Amerika, maar nu ook emeritus en wonende in Leuven. Hieronder dus een 'selfie', met onder andere Rogier van Rossum.
Mijn laatste vraag/stelling was:

Uiteindelijk zag ik bij mij in de buurt een oude pastorie die verkocht was. De Lourdesgrot in de tuin was afgebroken en op die plek zat nu een grote Boeddha rustig te glimlachen. Is dat nu moderniteit, secularisatie, in- of interculturatie, crossculturation verandering, een teken van de moderne multiculturele samenleving, of gewoon de mode van de tuincentra? Lees dit boek en deze en andere vragen kunt U dan met goede argumenten beantwoorden. De titelpagina van het boek is erg saai. Daarom had ik het onderstaande erin gemonteerd. Helaas kan ik dat niet in deze blog ook doen: dit erin plakken, maar het is zo ook al leuk genoeg!