Papa is boos

Op 22 Deceber 2014 heeft de paus de staf van het Vaticaan, de Curia Romana toegesproken. Dat gebeurt ieder jaar in een prachtige zaal van het Vaticaanse paleis. Daarna worden en kerst- en nieuwjaarswensen uitgewisseld.
De plechtigheid is op een filmpje te zien en e tekst te lezen via http://w2.vatican.va/content/francesco/en/events/event.dir.html/content/vaticanevents/en/2014/12/22/curiaromana.html. Makkelijk zoeken is het naar Vatican.va en dan de datum.
75% van de toespraak bestaat niet uit vrome wensen, maar uit een keiharde opsomming van de 15 kwalen waarvan het personeel lijdt. Zonder nuances, heel streng.

De grootste kwaal is wel die van een existentiële schizofrenie (mooie woorden zeggen, idealen van anderen eisen, maar zelf de kantjes ervan aflopen en een dubbelleven leiden), naast die van spirituele alzheimer. Strenge woorden ook over een cultuur van roddel en van de hogeren naar de ogen kijken, of activisme zonder te kijken waar het algemeen echt over gaat.

Mijn eerste reactie was: is dit als bij de treurige bisschop Eijk, die zijn somberste dromen heeft opgeschreven? Ook niet erg slim als je ergens eennieuwe geest in wilt blazen. Een volgende gedachte is natuurlijk: zit dit allemaal niet aan het systeem vast? Als je een kantoor hebt, organisatie met zoo'n 2500 werknemers, dan krijg je die houding toch eenmaal, zeker als er weinig democratie in zit.
Franciscus klaagt dat veel mensen het contact het de gewone pastorale zorg voor concrete mensen vergeten zijn, daar niet meer aan toe komen, maar alleen abstracte regels bewaken.Bij de Wereldraad hebben nooit meer dan zo'n 100-200 mensen op de burelen gewerkt, maar ook daar komen zulke toestanden voor. Klein houden dus die algemene organisatie.
Bij Amerikaanse  zendingsorganisaties spreken ze van tent-making ministry. Dat was ook de praktijk van Otto Heldring, naar het voorbeeld van de Duitse Gossner missie. Misschien nog niet zo gek: dat je niet full-time met religie bezig moet zijn, dat je er eigenlijk ookmaar niet je baan van moet maken, ook iets anders doen.

De grote woorden van het Kerstfeest

De Kerstwensen of Season's Greetings stromen weer binnen en heel wat fraais is ons al toegewenst voor het komende jaar. Moge het allemaal waar worden.

We waren bij een concert van een Barbershop mannenkoor uit Nieuwegein, samen met F@mail uit Almere in de oude kerk van Vreeswijk. Geen Jezuswoorden, maar geduld, begrip, vergeven in familierelatiers, warmte is daar Kerstmis. In de Janskerk heb ik twee diensten met groot plezier gezongen. De kernwoorden zijn daar licht en vrede. Jasja Nottelmans las en gaf commentaar op de vertaling in eenvoudig Nederlands, waar 'in den beginne was het woord', vertaald wordt met dat Jezus vanaf het begin zoon van God was en samen met God de wereld ontwierp en schiep, later ook zelf daar kwam wonen om te zorgen dat ook andere mensen kind van God konden worden. Misschien wel een heldere vertaling van de bedoeling van Johannes.

In de liederen kwamen wij de zware en grote woorden van Oosterhuis tegen: God onbedwingbaar, Vader voor eeuwig, koning van de Vrede. En natuurlijk veel licht.

Ik heb nog eens nagekeken hoe de oorsprong van het Kerstfeest was. Er wordt gesproken (en gezongen) over het oud-germaanse joelfeest, midwinterdrukte dus rondom de zonnewende. Maar ook al over de oude saturnalia, romeinse mythen en vieringen rondom diezelfde wending van de aarde. Christus wordt dan ook als een zon voorgesteld. Het beeld hieronder vond ik op internet uit een mozaïek van vóór 300 dat zich nu onder de Sint Pieters Basiliek in Rome bevindt. Maar in de liederen en teksten is wel sprake van 'licht' maar niet rechtstreeks meer van Christo Sole of Christus als Zon.

Er wordt wel veel gepreekt over de 'oorspronkelijke' betekenis van de betekenis van de geboorte van Jezus, maar dat is dus ook wat eenzijdig. Viering van die geboorte, van de positieve waarden, én natuurlijk gezelligheid, wat betekent lekker eten klaarmaken en dan met een mooi glas wijn in harmonie opeten en dan uitrusten! Zo'n feestelijke en zalig kersfeest zij alle lezers toegewenst!

Toch nog even een laatste beschouwing naar aanleiding van Kerstmis. De Indonesische vertaling van het boek over de Jezusverzen in de Koran is vertraagd omdat het laatste voorwoord nog niet binnen was. Toen heb ik er dus ook een nieuw slotwoord aan toegevoegd. Dat gaat over de verschillen tussen de incarnatie- en de verlossingstheologie. Modern protestantisme, vooral aan de evangelikale en pinkster-zijde ziet de verlossing (van wat? waarom?) alleen gebeuren in het offer dat Jezus aan de Vader brengt voor all zonden van de mensen, sinds de erfzonde van Adam. Dit ietwat mythisch-magische verlossingsdenken levert een wrekende God op, die alleen van Zijn eeuwige toorn verlost kan worden door de dood van zijn Gelifde Zoon. Dit heb ik altijd een rare constructie gevonden: als God echt almachtig is, kan het allemaal veel makkelijker en eenvoudiger opgelost te worden en hoeft die dood van de zoon niet.

De oosterse kerken doen niet aan dit krampachtige verlossingsdenken. De martelaarsdood van Jezus is edel, maar de goddelijkheid is al bij de mensen aanwezig vanaf de geboorte van Jezus, en daarvóór ook al in zeker mate bij devroegere profeten en edele mensen. Kerstmis dus niet alleen als opmaat naar Pasen, maar als heerlijke gebeurtenis in zichzelf.