Onderwijsorganisaties en leraren/essen, Christelijk en anderszins

Inge Versteegt, Diversiteit in de klas: perspectief van de leerkracht. Een kwalitatief-empirisch onderzoek naar de wijzen waarop leerkrachten in het protestnts-christelijk primair onderwijs betekenis toekennen aan religieuze en etnische diversiteit van leerlingen, Universiteit Utrecht, dissertatie, 267 blz. Ook te zien via igitur-archive.library.uu.nl.

De besturen van confessionele scholen hebben hun beleid. Dat houdt in dat de katholieke of protestants-christelijke signatuur van bijzondere scholen moet worden gehandhaafd ook bij leerlingen die een andere religie belijden. Maar de leerkrachten moeten het werk in de klas doen en omgaan met een gevarieerde groep leerlingen. Inge Versteegt heeft in opdracht van de Besturenraad, Centrum voor het Protestants-Christelijke onderwijs de houding en praktijk van de concrete leerkrachten onderzocht. Ze heeft er vijf typen in aangebracht die allemaal schipperen tussen het handhaven van de christelijke identiteit, de tolerantie voor andere levensvisies en de wens om goede relaties met de leerlingen aan te houden. Vaak zijn de leerkrachten zich niet expliciet bewust van de spanningen die het allemaal oplevert. Vooral de beschrijving van de leerkrachten levert een schitterend genuanceerd beeld op tussen orthodox en evangelische of liberaal gelovige en ongelovige leerkrachten (want ook die zijn er wel op de confessionele scholen). Vanuit dit project komt er nu een praktisch boekje dat de leerkrachten moet helpen om hun eigen keuzes bewuster te maken. Dit is een mooi en zeer realistische onderzoek dat aandacht verdient.
Een enkel leuk citaat uit het veldonderzoek dat bol staat van de loyaliteitsconflicten. De volgende leerkracht kreeg het etiket mee 'gelovig': Aanbidden moslims en christenen volgens u dezelfde God? - Ja, maar dat mag ik ook niet zeggen hier. - Nee.- Maar dat vind ik wel hoor. - Maar u mag het niet zeggen. - Nee, daar hebben we een hele discussie over gehad. Allah is een heel andere God. Er zijn ook ouders, die krijg je dan geheid op de stoep. Het is gewoon, jongens, zij hebben een god die heet Allah en wij hebben een god die heet God. Nou, is even kort door de bocht, dan wordt het allemaal in de context zo verteld, maar nee, een keer is het wel gebeurd was er een leerkracht die het zo verteld had, nou ja jongens, Allah en God is gewoon hetzelfde. Nou, ouders op de stoep. Dat laten wij dan maar gewoon zo voor wat het is.... (Blz. 156)

Syrische Christenen aan de Nederlands-Duitse grens

In oktober 2010 ben ik met een groep cursisten van HOVO Doetinchem en enkelen uit Eindhoven naar het Syrisch-Orthodoxe klooster in Glane gegaan. De cursus heette Van Jezus tot Mohammed en laat zien hoe verscheiden het jonge christendom was. De islam is daar als een eigenzinnige beweging uit voortgekomen. Veel ontleend aan het joods-grieks-christelijk religieus denken en doen en natuurlijk ook eigen vondsten. Speciaal werd daarbij het christendom benadrukt dat de grote concilies van de 5e eeuw niet aanvaardde, de Jacobieten en Nestoriaan, Syrisch-orthodoxe christenen. In de lijn van die cursus hebben we een bezoek gebracht aan het mooie complex van de Syrisch-Orthodoxen in Glane, ten oosten van Hengelo, tegen de Duitse grens aan. De eersten kwamen er in een klooster van Paters dat leeg stond en verhuurd werd als pension voor gastarbeiders in de textiel. Dat waren vooral Syrische vluchtelingen/werkzoekers. Van pension werd het (weer) klooster en er kwamen gebouwen bij: een grote kerk, gastenverblijf en ontmoetingscentrum en vooral aan kolossale begraafplaats.
We begonnen buiten bij de eerste europese metropolitane aartsbisschop, staande in beeld gebracht buiten. We hadden twee rondleiders: een goed docent en spreker Pater Sait en een electriciën uit Amsterdam die een aantal dagen per week vrijwilligerswerk in het klooster doet en de organisatie hielp.

In het oude klooster (tot 1910 zusters, daarna paters) was nu een mooie kapel in de orthodoxe stijl en verblijven voor de vier paters en vier zusters die in het klooster wonen (dubbelkloosters van mannen en vrouwen zijn tamelijk gewoon in deze gemeenschap).
Pater Sait gaf daar met overheadsheets een mooi college over de geschiedenis van de Nestorianen tot hun komst naar Europa: 50,000 in Europa, waarvan 30,000 in Nederland.


Sociale controle in de gemeenschap is behoorlijk sterk. Je hoort in de gemeenschap te trouwen. Enkele keren per jaar naar de parochiekerk of liever nog naar het klooster in Glane waar de Europese aartsbisschop resideert. Voor de bouw werden donaties geworden en er waren gedetailleerde lijsten op een schilderij en zelfs bij de grote nieuwbouwkerk in marmer van de donoren. De liturgie is hier zeer belangrijk. Een gewone dienst duurt zo'n vier uur en Pater Sait raadde de priesters van de gewone parochies wel aan om die stevig in te korten tot hooguit twee uur, want mensen blijven meestal maar 15-30 minuten in de kerk en gaan dan weer. De taal is ook vreemd: nog steeds het Syrisch uit de 4e eeuw van Efrem de Syrier, terwijl dat ook al weer helemaal verschillend is van Turks, Arabisch of Nederlands. Bepaald dus geen kerk die holt om zich aan de moderne tijd aan te passen. Is dat de kracht of zwakte? Natuurlijk hebben zij in de islamitische meerderheid van Iran, Syrië, Turkije en Irak ook al weinig keuzes!



Enkele beelden hieronder ook nog uit de grote kerk, waar vooral de crypte interessant is: daar worden de priesters. diakens en bisschoppen begraven. De laatste zittend op hun stoel. Er kwam dus aan wat laconieke beschrijving hoe de dode bisschop op een zetel wordt vastgebonden en recht gehouden tot ze in hun graf in de crypte terecht komen.
Het is in Nederland verboden (sinds 1800) om mensen in kerken te begraven. Dat is nu een privilege voor de koninklijke familie in Delft. Maar via goede verzoeken aan de regering in Den Haag kregen ze toch voor deze crypte ook een ontheffing.



Hoogtepunt van de excursie was wel het gigantische kerkhof, vol met marmeren graven en dan is dit pas een jaar of 15 in gebruik: vanuit heel West-Europa komen Syrische christenen hier hun doden begraven. Zij mogen rusten in vrede!

Stiltecentrum overgenomen door moslims

Enige jaren geleden vertelde Piet van Dongen, toen nog studentenpastor aan ISS, Institute of Social Studies in Den Haag, dat het stiltecentrum was overgenomen door moslims die daar korans hadden neergelegd, bidmatjes en de ruimte intensief gebruikten voor het rituele gebed, alleen of met enkelen samen. Zo zelfs, dat het moeilijk werd om daar nog iets anders te organiseren.
Onlangs kwam ik op de campus van de Universiteit van Tilburg langs het Zwijsen Building, een mooi ovaal gebouw, dat in herinnering aan de zeer katholieke bisschop, het meditatie en stiltecentrum van de universiteit is. Mooi in het midden van het complex gelegen. Ook het stiltecentrum van het Universiteit Ziekenhuis in Utrecht heeft wel met dit fenomeen te maken.

Even kijken dus wat er aan de hand is. Is dit islamitisch gebruik ook in Tilburg aan het gebeuren. En jawel hoor, zij het niet representatief gezien: er was één jonge vrouw aan het midden in die prachtige ruimte. Toch beter iets dan niet! Salam voor Tilburg!