De Kebap Factory en het islamdebat

Op eerste paasdag ging ik van Janskerk naar de nieuwe Diyanet-moskee aan de kop van de Kanaalstraat in Utrecht. Een TV ploeg van de Turkse regeringszender TRT kwam langs voor interviews over de relatie van de Islamitische en de Westerse Wereld. Ze hadden eerst bij mij thuis willen komen, maar ik vond de moskee veel leuker. Het schijnt dat het gebouw op 15 mei door Rutte samen met Erdogan geopend gaat worden. Wie weet gaat het weer niet door, er zijn al problemen genoeg tussen Erdogan en Europa!
Het restaurant ziet er open, luxe en gezellig uit. Er zaten vooral Turkse families te lunchen (een pakket van 8.75, halve prijs voor kinderen). De omgeving van het gebouw wordt steeds mooier. Ze schijnen voor het oude badhuis/moskeegebouw veel te veel geld te vragen dus is dat nog niet verkocht, maar met zo'n mooie locatie moet dat zeker wel ooit gaan lukken.

Het interview liep over meerdere schijven. Tural Koc (ook een tijdje secretaris van de IUR in Rotterdam, maar nu weer zelfstandig ondernemer) kreeg de vragen in het Turks van interviewer Zafer Akturan, stelde ze in het Nederlands aan mij en ik antwoordde dan weer in het Engels.
'Of de verhoudingen tussen de islamitische wereld en het westen veranderd zijn sinds 9/11?' De vragen gingen allemaal die geo-politieke kant uit. Al meer dan 25 jaar geleden wees Mohammed Arkoun al af dat er iemand kon opstaan die zei: 'Maar de islam zegt...'.  Niemand spreekt wat de islam inhoudt daarvoor de die beweging veel te verscheiden, conflictueus al sinds het begin. Alleen de koran is grotendeels consistent en een aantal persoonlijkheden ook wel. Maar 'de islam'.  Ja, het helpt de Arabieren wel om te overleven dat er een vijand is gecreëerd: Israël tegen Palestijnen, die zondebok-constructie helpt mensen om andere problemen te vergeten en een echte oplossing voor concrete problemen over te slaan.
Ik heb de theorie van de zeven moslim-culturen herhaald: de drie oude van Arabieren, Turken en Perzen, de drie latere van India, Zuidoost Azië en Afrika onder de Sahara. En als nieuwste islam in het westen. Wie weet gaan de Hanafitische moslims en die filosofisch getinte sji'ieten nog wel makkelijker met elkaar om: sjarie'a helpt niets, is alleen een blok aan het been. Afijn, een uur lang filosoferen over de islam tegenover de rest van de wereld. Ik ben benieuwd of ik nog ooit zie wat ze met al die gesproken teksten gaan doen! Hieronder eerst Tural Koc nog in het restaurant en daaronder de interviewer en de producer, niet in het levendige restaurant, maar in een wat saai zaaltje bovenin dat markante gebouw met de twee potlood-minaretten.

Het lege graf

Susaku Endo schreef ooit een indringend boek over Jezus, waarbij hij dat woord op het kruis 'Het is volbracht' helemaal serieus nam. De Boeddha wilde het leven uitbannen door de begeerte te blussen. Jezus nam het lijden helemaal op zich en vond daarin de voltooiing. Met de verrijzenis en nog weer (opnieuw)  gaan leven zou de cirkel weer beginnen. Dus staat er boven het laatste hoofdstuk dan ook die tetel HET LEGE GRAF.
Alsof dat in onze cultuur een beetje doorwerkt: de Goede Week is vooral passiemuziek, de 'paaswake' was in de ons omringende landen niet op TV, niet in Duitsland en België. Een in de Janskerk was het ook erg rustig. Bij de dienst zelf was er ook grote verlegenheid met die fysieke verrijzenis van Jezus. Hij laat zich ook maar even en dan nog vaag zien. De predikant kon er niet veel meer van maken dan de boodschap dat dit de hoop op steeds toch wel weer licht na duisternis, hoop op een nieuwe toekomst na een depressie. Zelfs de vraag wat er dan in dat dode lichaam gebeurd kan zijn werd niet eens echt gesteld. Alleen bij de zondagmorgen werd in Matteüs 28 doorgelezen, tot waar de soldaten geld krijgen om te vertellen dat het allemaal in scene is gezet en het lijk gestolen is.

Paasmorgen was drukker in de Janskerk dan in de nacht. Volle bak zelfs en een vrolijke ook hier weer. Gaan wij te gemakkelijk over die oude vragen heen? In de nacht werd nog een passage vanTeresa van Avila gelezen over de rups die moet afsterven om de vlinder voort te brengen. En we zongen over dat proces van zaad dat sterft om nieuw leven te produceren. Bij Paulus is het die Jezus die al ooit gekomen is, en nog snel terug zal komen. Wij zagen nu in de lijdensweek met indringende passieverhalen juist wel weer die Jezus nog eens sterk terugkomen. Daarna de dans en liep de kerk weer leeg.

In de jaren 1950 kwam een kapelaan bij ons thuis het dogma van Maria ten Hemel Opgenomen propageren: daar moesten we eens stevig over gaan denken, geloven. Dat was zo rond 1950, of 1954 of kort erna. Ik vond dat toen als kind maar zielig: Maria met Ziel en Lichaam in de Hemel Opgenomen. In haar eentje. Misschien was Jezus er ook nog, maar verder niemand. Geen lichamen en de engelen hadden die ook niet. Lichamen in de hemel dat klinkt zo zeker als erg raar en eenzaam.
Bultmann heeft voor zulke gedachten de Entmythologisierung uitgevonden. Die mythische gedachten hoeven dus niet meer, maar je kunt ze ook niet zo maar uitwissen en er niets voor in de plaats stellen. Ieder jaar een Matthaeus Passion en in ieder huis een mooi Mariabeeld is wellicht toch wat beter. Ik ga dadelijk maar even een kaarsje voor onze knappe Balinese Maria opsteken.