Watanabe en He Qi

De laatste weken ben ik bezig geweest met voorbereiding voor een HOVO-cursus Christendom als Wereldreligie. Zoals ik het deed in de laatste jaren van het doceren aan de Universiteit Utrecht, geef ik daar ene beeld van ontwikkelingen in Azië (dat vooral: 4 landen, India, Indonesië, Japan en China), Afrika en Latijns Amerika. Er komen veel illustraties bij. Al gaandeweg ontdekte ik de kunst van twee nieuwe sterren. De mooiste serie is wel die van de Japanner Watanabe, die een heel persoonlijke stijl van iconen-schilderen heeft ontwikkeld. Alle belangrijke thema's komen er voor en steeds weer zo anders. - Bij de cursussen Russische en Griekse iconen schilderen moet de schilder zich aanpassen aan de geijkte conventies, maar Sadao Watanabe (geb. 1913) heeft niet alleen een heel eigen taal en format ontwikkeld, hij heeft dat ook heel sterk doorgevoerd en daarnaast soms nog wel een tiental afbeeldingen van één thema gemaakt. Zo bijvoorbeeld van het laatste avondmaal.
Als voorbeel;d van zijn stijl hier twee afbeeldingen van de doortocht door de Rode Zee. De bovenste is een soort zoekplaatje: vooral de val van Farao en zijn paarden wordt wel erg dramatisch voorgesteld.
Bij de onderste vinden we een tweedeling: de overwonnen liggen inderdaad op de bodem, tussen de vissen, maar Mozes en zijn getrouwen bezingen hier de overwinning. Overigens niet bepaald een afbeelding die de religie als bron van vrede ziet!

Bijzonder is ook de verfijnde afbeelding van de annunciatie. Maria zit hier niet te bidden, maar speelt op een fluit. Traditioneel is wel de lelie als teken van zuiverheid en de Geest die er toch ook hier weer bij is als een duif: genoeg oude christelijke traditie dus, maar ook een nieuwe beeldentaal.

 Kubistische invoeden, ook de chinese soberheid vinden we terug bij de jongere He Qi in zijn impressie van de annunciatie. Watanabe en He Qi horen tot de kleine groep van niet-westerse kunstenaars die er van kunnen leven om christelijke kunst te maken. Ze moeten ze toch nog wel vaak in westerse landen verkopen. He Qi doceert nu in de VS.

Rondkijken in Utrecht met Yasuko en Media

Het is soms wel leuk om een toerist in eigen stad te zijn. Dat gebeurt vooral als je met buitenlanders een wandeling maakt in Utrecht. Onlangs kon ik dat tweemaal doen. De eerste keer met Yasuko Kobayashi, een Japanse mspecialist op het gebied van Islam in Indonesië. Ze houdt zich bezig met die fascinerende prinses Kartini, intelligente vrouw die met Nederlanders correspondeerde en geen blad voor de mond nam, niet over de eigen cultuur en religie, noch over de Nederlanders. Ze schrijft ook over de grote islamitische bewegingen. De Muhammadiyah wist ze stevig te kritiseren, vooral ook de Nationale Raad van Godgeleerden, MUI, die een rel over halal voedsel aangreep om meer politieke macht en vooral geld )via dure halal/certificaten' binnen te halen. Yasuko schrijft geen grote werken. Veel van wat ze schrijft is in het Japans en dat kan ik dus niet lezen. We keken samen in Utrecht naar de tentoonstelling in het Centraal Museum over de Vrede van Utrecht in 1713, daarna hadden we een leuke Cana/Bike Tour.

De bovenste foto is wat raar: ik zit hier bij dat wat gruwelijke horrorbeeld van de gevallen vrouw, bij het begin van de tentoonstelling in het Centraal Museum. Daarna ginge Yasuko en ik de fietstocht van anderhalf uur doen over Oude en Nieuwe Gracht, een prachtig gezich op het oude Utrecht.
Samen met Paule hadden we daarna een fantastisch diner aan de Oude Gracht: de hele bocht vol met restaurants, echt wereld/eten, veel boten op het water. Wat is Utrecht op het water dan mooi!

Dat was op een zaterdag. Maandag daarna kwam Media Zainul Bahri uit Keulen. Hij is al gepromoveerd, op de eeuwige eenheidsfelosofie van Ibn Arabi en Rumi en doet nu onderzoek als postdoc in Keulen naar de ontwikkeling van de Comparative Religion-studies in Indonesië. We hebben diepzinning gepraat over de geschiedenis van godsdienstwetenschap, beginnen bij de Duitse Religionsgeschichte en de Engelse Comparative Religion: om de zuivere en de ware religie te ontdekken. En dat terwijl we tegenwoordig vooral de verscheidenheid een beetje in rubrieken bijeen willen zetten, de highlights eruit halen en de onderlinge samenhang van een kleine stroming of vooral één persoon willen toelichten. Eventueel willen we ook nog wel de relatie tussen religie en politiek (en gezamenlijk misbruik) toelichten. Afijn, ik haalde Media op bij het station, waar we eerst even naar de westkant liepen om de bouw van de Diyanet-moskee te bewonderen: nog steeds niet klaar, maar er zit nu wel schot in.

 Wat een zonnig weer en een mooi hemd uit Kupang, nog een geschenk van promovendus Fredrik Doeka!

Media uiteindelijk toch voor de boeken. Want er moet ook serieus worden gepraat

De nieuwe formulering van de dialoog

Ik ben de laatste weken stevig bezig met een boek over de Gülen-beweging. Eerst een hoofdstuk over de recente literatuur, nu een over de beweging in Nederland. Zo kwam ik ook op de formulering van de bedoelingen (in 1998) van de beweging Islam en Dialoog. Ze stonden in Begrip 1999, 1e nummer. De formulering was in het Engels, waarschijnlijk wel van die mysterieus glimlachende Atilla Yusuf Alan. Het is een zeer optimistische correct verwoorde droom:
 
"To emphasize that Islam is based on principles such as affection, compassion, mercy, and tolerance and certainly not in violence, hostility and terror; that all religions are based on these principles and therefore all conflicts of the past should be abandoned in order to initiate a warm dialogue and to free our world from the agony of war and conflict, carrying her into a peaceful and fortunate future."

Dit leek me nogal heftig naïef. Ik heb ook gevraagd hoe het zat met die Yusuf Alan: 16 jaar in NL, maar sprak de taal voor geen centimeter/seconde. Hij is nu terug in Turkije. Was hij een mislukte Gülen-missionaris? Gestuurd? 

De formulering van Yusuf Alan vergeleek ik met die van de leiding van Platform INS in 2012. Heel realistisch, geen gepraat over religieuze, maar maatschappelijke verschillen en vooral: erkennen dat het allemaal niet zo gemakkelijk gaat.
"INS bouwt voort op de jarenlange ervaring van Islam & Dialoog en de Dialoog Academie. Wij willen vooral bijdragen aan de ‘Kunst van het Samenleven’ in Nederland. Het is namelijk een ware kunst om samen te leven in een vrije omgeving als Nederland, met zoveel verscheidenheid aan individuele en sociale achtergronden. Dit is geenszins een gemakkelijke opgave.
Wij geloven echter dat de kunst van het samenleven is aan te leren. Diegenen die deze kunst verstaan, zijn volgens ons beter in staat bij te dragen aan een toekomst waarin waarden als vrijheid, democratie, rechtvaardigheid, gelijkheid en vrede gedeeld worden. Een holistische visie op dialoog is volgens INS hierbij onontbeerlijk."
 Dit is een  mooie tekst, een mooi afscheidscadeau van Iris Creemers aan de Dialoogacademie, die nu even met zo'n rare naam, Platform INS door de wereld moet, maar dat went wel, of verandert wel.
En nog ben ik een beetje benieuwe naar die mysterieuze Atilla Yusuf Alan.