Willibrorduskerk2: Strenger in de leer dan de paus.

Van 1981-1988 was ik docent bij de Staatsacademie voor Islamwetenschappen, eerst in Jakarta, later in Yogyakarta. Natuurlijk vielen er ook colleges in de maand Ramadan. Dat ging niet best, want studenten hebben dan weinig concentratie vanwege de vasten. Daarom werden die colleges in Yogyakarta dan naar de avonduren verschoven en ze waren ook wat luchtiger van aard. Ik heb daar meermalen een diaserie gegeven, christelijke kunst, tegelijk vergelijking van bijbelse figuren met hun broertjes en zusjes uit de Koran: van Adam tot Jezus en Maria.
Schokken, sensatie, meteen bij het begin onder de groep van zo'n 40 studenten die in ons grote huis naar blote Adams en Eva's zaten te kijken, van Middeleeuwse kerkdeuren tot Michelangelo, Adam, Noah-verhaal, David, uiteindelijk de Mensenzoon van de Sixtijnse kapel, body-builder, voorganger van Schwarzenegger.

Nu was er afgelopen donderdag een presentatie gepland van het boek Zonde van Stripfotograaf Ype Driessen, die bij foto's grappige teksten zet en dat als stripfoto's publiceert. Nou, dat mocht dus niet in de Willibrorduskerk, ook al was er al een contract van ruim een maand voor het afhuren van dat prachtige gebouw. Want dat kan daar niet tegen, waarschijnlijk, want er werd geen reden aangegeven.
Waar mijn Indonesische studenten wel rode koontjes van kregen (want dat is momenteel een vreselijk preuts land geworden), waar de vroegere katholieken en ook de huidige nog de Sixtijnse kapel een prachtige combinatie van de boodschap van Jezus en de Europese cultuur vinden, zit de Willibrorduskerk nu even vast in een 19e eeuwse schoonheid. Jammer! Het is allemaal prachtig die schilderingen en de beelden van de Willibrorduskerk. Het Kerklatijn en Gregoriaans is ook geweldig. Dat kan echt wel tegen moderne stripfotografie en kan er juist ook weer nieuwe kracht aan ontlenen. Ze moesten blij zijn dat juist deze ruimte voor zoiets werd uitgekozen!

Ontwijding of gemiste kans? De Willibrord-uitvaart affaire

Het Utrechtse Festival Springdance heet tegenwoordig Spring Festival en heeft dit jaar als bekendste voorstelling een 'Uitvaart',  performance of theater (in de stijl van Stefan Belderbos, maar nu als theatermaker een mij onbekende Dries Verhoeven), waarin tien avond lang een uitvaart wordt gehouden van zaken als 'de multiculturele samenleving', 'de verzorgingsstaat' en gisteren, dinsdag 20 Mei was het de privacy. Allerlei elementen waren uit de katholieke uitvaart geleend, priester met kazuifel, misdienaars, een koor dat met orgelbegeleiding heel aardig Duruflé, Bach en Händel zong. Er was ook een orde van dienst die daar veel op leek: met schuldbekentenis, lezing (uit dagboek Anne Frank over de initimiteit tussen haar en het dagboek, hoeft niemand iets van de weten), zelfs een soort communie.Wierook en wijwater werden ook goed gebruikt.
Er waren zo rond de 150 mensen in de prachtige Willibrordus met zijn drukke kleuren en hoge contouren (om te verhullen dat de kerk zo smal is).

Het publiek was gevraagd in stemmige begrafenisdracht te komen en velen hadden dit min of meer gedaan. Paule in een beetje grijs. De hele sfeer was er een van ingetogen, soms wat half-lacherige ernst. Maar de frequente gebruikers van de kerk, de Vereniging voor Latijnse Liturgie is boos. Zij vinden dat de kerk ontwijd is en ook aartsbisschop kardinaal Willem Eijk staat daar achter. Ontwijding, ontheiliging: afgelopen zondag mocht er al geen dienst meer gehouden worden.

Ik dacht stiekem: zou Eijk op deze manier van de dure kerk af willen? Die Latijnse liturgie kan de kerk echt niet alleen betalen en daarom is de kerk gewild als trouwlocatie, voor concerten en dus ook voor deze sociaal-politieke manifestatie met thema's die ook wel in wat geëngageerde kerkdiensten voorkomen.
Maar het is dus mis gelopen in de communicatie. Eijk en de Latijnsen hebben vooral het kwaad bij de ander, niet het goede gezien.
Ik dacht simpelweg: via dit theater, door stedelijke subsidie betaald, krijg je ruim 1500 mensen in dit gebouw die er anders niet zo gauw zullen komen en toch wel de pracht van het kerkgebouw willen ervaren. Zou die Willibrord niet tegen een grapje kunnen? Dat ook niet even tot een goed doel willen gebruiken? Helaas wordt ook de soepelheid ten grave gedragen. Dat kan toch de bedoeling niet zijn!

Leider van christelijke gemeente gruwelijk vermoord, of hoe een jubelverhaal een rampscenario werd

Over de dood van Stefanus en de dienst die ik mede voorbereid in de Janskerk  in Utrecht schreef ik al eerder op 25 april 2014.
Eind goed al goed? Of toch niet? In de verhalen over de profeten loopt het eigenlijk altijd slecht af. Vanaf Adam zijn het min of meer trieste figuren die altijd in conflict zijn: bij Adam loopt het mis bij zijn kinderen. Hij blijft zelf in een eeuwige depressie, angstig dat hij weer een fout zal maken als toen in het paradijs en dat het met de kinderen fout gaat, wat dus ook gebeurt.
Noach wordt uitgelachen, zelfs door zijn vrouw en zoon. Abraham heeft ruzies in de familie, Mozes is een dapper leider en ziener, maar heeft een blijvend conflict, eerst met farao, dan met zijn eigen volk. Tot en met Jezus gaat het verkeerd en dat lezen we dan ook terug in de vele conflicten die Mohammed had met zijn eigen volk: geen profeet geëerd in eigen land.
De Emmaüsgangers hadden het daarover, dat ze dachten dat Messias zijn een makkie was. Dat hij een door God gezonden redder zou zijn, maar dachten er niet aan hoe moeilijk die positie in de werkelijkheid zou zijn.
Maar goed dat we dat niet allemaal van te voren weten!

Dit is een islamitisch accent bij de profetenverhalen, maar bij nader inzien blijkt het ook helemaal Lukas te zijn. Hierbij dus nog eens die mooie print van Jyoti Sahi die Stefanus als een zaad-figuur ziet.

Nadatr ik bovenstaande geschreven had las ik een boeiende studie van Angelika Neuwirth, 'Two Views of History and Human Future' (in Journal of Quranic Studies, 2008, 1-20), waarin zij sura 55 vergelijkt met Psalm 136. De Psalm is een verheerlijking van God, met na iedere regel een refrein: eeuwig duurt zijn trouw. Daartussen steeds eerst een regel over de heerlijkheid van Gods schepping en dan een serie w gegaan: uittocht uit Egypte, allemaal mooi en goed gegaan: uittocht uit Egypte, bezit van het land.
Daarentegen is de visie op de geschiedenis in de Koran een en al kommer en kwel. Na de fantastische scgepping van de wereld, die vol zit met Gods tekenen, kwamen de profeten met een juiste levensregel. Maar iedere keer ging het mis, vanaf Adam. Noach werd uitgelachen, naar Mozes werd niet geluisterd, ze hebben zelf Jezus naar het kruis gebracht en Mohammed werd ook gemarginaliseerd.
Volgens Neuwirth is Sura 55 dus een soort liturgische (er wordt ook  een refrein gezongen (welke weldaden van jullie Heer loochenen jullie dan?) aanvulling of correctie op Psalm 136. Na de schepping wordt er in Sura 55 niet de geschiedenis verheerlijkt, maar is er uitbundig lof voor komend geluk in de paradijstuin.

Neuwirth heeft wel een eenzijdige keuze uit de bijbel genomen: als je Handelingen 6 en 7 neemt krijg je geen verheerlijkende priester-visie op de geschiedenis, maar eerder een profetische correctie op de vele fouten in de geschiedenis.

Het idealistische maximalisme van IKV Pax (Christi) en anderen

In 2004 werd het voorstel voor een Europese grondwet afgestemd. Pax (toen nog met 'Christi' er bij) stemde tegen en gaf dat advies aan de leden. De rede Europa is wel goed, maar niet goed genoeg. In de grondwet konden toch nog te gemakkelijk wapens worden aangeschaft. Ik vond dat toen kortzichtig: waarom meteen alles willen hebben?
Sinds die tijd is het aantal kritieken op 'Europa' alleen maar toegenomen. Toen er deze week werd benadrukt door Werkgeversvoorzitter Wientjes, dat de deelnemende landen veel van hun sterkere economische voordelen aan het open systeem van Europa te danken hebben, begon Roemer van de SP over de Bulgaarse chauffeurs, die 'werk afnemen' van Nederlanders en 'te weinig' loon krijgen. Rupsje nooit genoeg, blijft zo in de misère zitten.Je hoeft niet helemaal achter het Grote Verhaal te staan, om er toch iets moois in te zien.
Onderstaande tekening vond ik wel leuk, al is het natuurlijk beter dat er over religie niet teveel wordt gepraat in Europa!