De afgelopen weken heb ik enkele keren geschreven over de Missa Poetica op teksten van Lucebert, met muziek van Bernard van Beurden. Ik heb die teksten in een klein bundeltje bijeen gezet, maar ook nog met de teksten van Kyrie en Gloria en enkele aantekeningen daaruit. Veel hulp had ik verder van een mooi boek van Theo Salemink, De andere Lucebert (Nijmegen: Valkhof 2008) waarin hij schrijft over de bekering van de in 1924 geboren dichter tot het katholicisme. Of moeten we zeggen, de doop in 1947, want daarna was het vooral kabbala en dadaïsme dat zijn levensvisie beheerste?
Zondag 29 mei wordt de Missa Poetica tweemaal uitgevoerd, als concert tijdens de culturele zondag, om 13.30 en 15.30 in de Janskerk in Utrecht. Het wordt geen (echte) kerkdienst, maar zoals wel vaker gebeurt in een geseculariseerde setting, zoals de religieuze Zaterdagmidagconcerten in de Domkerk en de maandelijkse Bachcantate in de Geertekerk.
Komen dus!
KYRIE
Herfst der muziek
van dauw rinklen de bloemen
en onder zerken van hurkende larven
geprevel, gemurmel, in de dorpen zuchtende
in de steden vlezige fluiten
oh oor o hoor
de vuren gaan schor en de wateren
stotteren om. op de bronnen
druipt een verdrietige toon, voorbij
vol wijn vlogen neuriënde ogen
oh oor o hoor
maar eentonig het eenzame zingt
de dag breekt en de nacht smelt
de zon en de maan gaan heen
het woord zingt alleen
oh oor o hoor
Kyrie en Gloria horen traditioneel bij elkaar: afzonderlijke stukken maar zonder echte pauze achter elkaar gezongen. Kyrie als smeekgebed, Gloria als lofzang, dus net omgekeerd als het bij de standaardgebeden is. De zeven regels van het Onze Vader beginnen met de lofzang (eerst het Opperwezen eren en prijzen) dan het smeken. Zo ook het basisgebed van moslims, het 1e hofdstuk (soera) van de Koran:
In Gods naam, Erbarmer, Barmhartigheid
Lof aan God, Heer van dit wereldrijk.
Erbarmer,Barmhartigheid
Koning op de dag van het eind der tijd
Jou dienen wij, jou vragen wij, leid
ons op de weg van rechtvaardigheid;
de weg van jouw gunst en beleid,
niet die van jouw haat en nijd,
niet die van vergetelheid.
Er zijn nogal wat kreun- of smeekwoorden hier bij Lucebert: zerken, zuchtende, verdrietig en zelfs het vol wijn klinkt niet als een dronkemanslied, maar het zijn slechts neuriënde ogen vol wijn. Verder eentonig en eenzaam, zon en maan gaan heen en het woord zingt alleen oh oor o hoor. Welk oor, wie moet horen? Dan mag je zelf bepalen.
GLORIA
Adoremus
met het masker van varkens op
door de fragiele gewelven van de lente
op de ronde schemering gezeten
reed adoremus naar de levensbron
stel alle dwingende vragen uit
de weg is zachter dan het hart der dwergen
en langer dan een denker zijn kan
reed adoremus naar de levensbron
die lachend loopt over toegespitste stenen
niet weten wat aarde is
maar waar de hemel op de aarde slaapt
en sluit het klimop van de ogen
voor de gebroken ruiten van je onrust
heel de kamer zal van goud en groen zijn goed
Dit Gloria begint als een feestlied Met het masker van varkens op, een wat ruw uitgevallen Carneval. In dit fragiele ruime van de lente. Alle moeilijke vragen mogen uitgesteld worden, want we rijden naar de levensbron. Wij zijn immers Adoremus, wij aanbidden. En het wordt een groot festijn.
Er zijn meerdere studies geschreven over Lucebert als mysticus. Lucebert zou Lucifer, de Lichtdrager, de Morgenster betekenen. In een dissertatie uit 1992 noemt J. Oegema hem een crypto-katholiek (die overigens in 1947 op 23-jarige leeftijd gedoopt was!), christelijke ketter, gnosticus. Zeker, niet bij de kerk van ‘potentaten en prelaten’, maar wel van vrijheid en licht.
Theo Salemink schreef een erg mooi boek, Een andere Lucebert. Op het snijvlak van avant-garde en katholicisme (Nijmegen: Valkhof, 2008), waarin Lucebert geplaatst wordt in de wereld van katholiek debat tussen 1940-1980, inclusief wat betweterij van de vroege Huub Oosterhuis.
Bij deze blog een aantal afbeeldingen van initiatiefnemer, Janskerk-organist Mark van Kuilenburg die met een zware ziekte bezig is. Hij staat hier een enkele keer als dirigent en toch vooral als toetsenist. Hieronder, helaas, maar nu nog even voorbarig, als een engeltje.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten