Michel Houellebecq, Onderworpen
(Soumission), Amsterdam/Antwerpen, Arbeiderspers, 2015, 234 blz. € 19.95
De (over)bekende Franse romanschrijver, grillig,
links-politiek, bekend van nogal expliciete sexuele passages in zijn werken,
heeft een heel nieuw werk geschreven. Dit is een gedachten-experiment over het
jaar 2022. Er zijn opnieuw Franse presidents-verkiezingen. Na een tweede
periode Hollande (vanaf 2017), heeft nu in de eerste ronde Marine le Pen de
meeste stemmen (meer dan 30%). Tweede is een Moslimbroeder die ongeveer 23% haalt.
De socialisten (Hollande) en gaullisten (Sarkozy) doen in de tweede ronde dus
niet mee, maar besluiten uit haat tegen Marine le Pen de moslimbroeder maar te
steunen. Dat is Mohammed Ben Abbes, die droomt van een vernieuwd Europees élan:
om echt het grote voorbeeld, het oud-Romeinse rijk van Augustus te vernieuwen
moet Tunesië, Egypte, Turkije’s Westkust, Algerije, Syrië er ook nog bijkomen.
Ben Abbes wordt dus president gekozen, zij het niet zonder tumult, aanslagen en
bezettingen. De eerste verandering voor de hoofdpersoon van dit boek, een
professor in 19e eeuwse Franse literatuur aan de Sorbonne, is dat
die universiteit een islamitische wordt, waarbij de docenten wel geacht worden
ook moslim te worden.
De ik-figuur is een specialist in Joris-Karl Huysmans,
een romanschrijver en atheïst die stevig gelovig katholiek werd rond 1900 en
een belangrijke rol speelde in de bekering van Louis Massignon, de grote Franse
islamkenner en ‘uitvinder’ van de gezamenlijke Abrahamitische wortels van
Joden, Christendom en Islam. Hij wil aanvankelijk niets met dat ‘islamitische Sorbonne’
te maken hebben, maar dan komt er een gesprek met de nieuwe rector van dit ‘islamitische
Sorbonne’. Dat is een tot de islam bekeerde Belg, die een uitvoerig gesprek
heeft met onze ik-figuur. Over dit gesprek schreef Arnold Grunberg in de Volkskrant: ‘Het beste gedeelte van
de roman, een dostojevskiaanse dialoog …
over een nieuwe God’, nadat het atheïsme en het humanisme als ‘oppervlakkig,
hoogmoedig en arrogant’ zijn afgeserveerd. Tegenover de uitspraak van Voltaire
dat God best wel nuttig is om de grote massa in toom te houden en ‘als Hij niet
bestond zeker zou moeten worden uitgevonden’ komt dan de uitspraak van
Bakoenin, dat ‘God als Hij wel bestond, moest worden afgeschaft.’ Maar de wezenlijke gedachtengang gaat toch
stevig in de richting van een ingewikkelde biologische evolutie, zo complex,
dat er wel een ontwerp achter moet zitten. Intelligent
design dus, of eigenlijk een besef van geschapenheid, zoals ook beschreven als
‘besef van geschapenheid’ in dat mooie en prijswinnende boek van Wil van den
Bercken, Geloven tegen beter weten in
(Balans, 2014:48-52). Vergeleken met het laatste boek van de onlangs overleden
Arabist Hans Jansen, Eindstrijd. De
finale clash tussen het liberale Westen en een traditionele islam (2009) is
dit boek van Houellebecq een nieuwe stap in het debat over de betekenis van
Islam in de spirituele ontwikkeling van de hele wereld, ook van het zo vaak
christelijk genoemde westen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten