De grote en kleine woorden van kerstmis 2015

Over de Paasdatum is in de geschiedenis van het christendom veel te doen geweest. De details heb ik nooit goed bestudeerd, maar er zijn schisma's over geweest (o.a. in Ierland) en de orthodoxe kerken hebben nog altijd een andere datum.
Ook over Kerst is heibel geweest. De eerste vermelding gaat al over een viering in Alexandrië waarvan Clemens schrijft dat sommigen zo absurd zijn precies de datum en het jaar van Jezus'geboorte te weten (ergens in mei). Een romeinse kalender schrijft in 354 dat 25 december de Natalis Invicti is, dus de geboortedag van Sol Invictus, de onoverwinnelijke Zonnegod of Christus. Het feest is dus geharmoniseerd met/gepikt van de laat-Romeinse monotheïstische erkenning van een enige godheid. In Constantinopel moet het al rond 330 erkend zijn, maar in een innige relaties met het epifanie-feest, waarom het in Rusland en griekenland (en Egypte?) nog altijd op 6 januari staat. Ook Augustinus plaatst 25 December als een minder feest op de lijst van de eerste verschijningen, waarbij Epifanie, de openbaring aan de drie wijzen, belangrijker was. Terugkeer naar het ´originele kerstfeest´ als een 'zuivering van Kerstmis' is dus a-historisch, zoals iedere fundamentalisme or reformatie in feite een vernieuwing is.

 Overigens was dit jaar de viering van de geboortedag van Mohammed juist één dag eerder: 24 december. Ook niet zonder problemen. Het feest is in de 10e eeuw in het Fatimidenrijk van Egypte ingevoerd.  In het Wahhabitische Saudi-Arabië is het zwaar verboden om het feest te vieren. En dit jaar heb ik voor het eerst ook een stevige discussie in Indonesië opgemerkt of het wel is toegestaan om de geboorte van Mohammed te vieren. Maar (zie hierboven) in Madiun werd het met een grootse processie met voedseloffers gevierd, in nabootsing bij de Grebeg die wij meermalen in Yogyakarta hebben meegevierd.

 In Utrecht hebben we het voor het eerst sinds jaren gevierd met de aloude Kerst-Wajang (uit 1984-5!) waarvoor ik met heb verkleed als Ki Karel Wulung en het verhaal heb verteld met de oude wajang-poppen. Geen volledige collectie maar leuk en volledig genoeg om het in een mooie sfeer te vertellen.

Maud en Diemer dansen en bewonderen  hier de kerstkribbe in de stal op het scherm waarop de lichtplek wat al te klein was. Dat moet volgen jaar groter en beter worden. Hieronder nog een aparte foto van de dalang.

 Ik zong met het Janskoor in de nachtdienst en nog in de morgenviering. De grote woorden waren er van dominee Harry Pals in de nacht: Kerst betekent de wereld omgedraaid, het kleine kind in een achterstandshuis, nee, minder nog, is de kracht die de wereld omdraait/zal draaien.
Pastor Marieke Milders ging meer van een modern kerstgevoel uit: een feest van gezelligheid, kleine gevoelens, maar zeker altijd van hoop. Dat wensen wij allen ook toe.