Voor maandagmorgen 13 maart had Gürkan Celik een open bijeenkomst georganiseerd in NieuwsPoort, Den Haag met als doel om een verantwoord beeld van de Hizmet/Gülen beweging te geven. Ja, een beetje alsof je steeds maar weer opnieuw moet beginnen en er sinds de eerste Nederlandse conferentie in Rotterdam 22-3 November 2007 nog nauwelijks voortgang is gemaakt. In 2009 verdedigde hij zijn dissertatie over Gülen en de beweging in Tilburg. Maar er blijf genoeg werk te doen om de beweging die 'zo moeilijk te vatten is' (aldus een van de aanwezigen) nader te beschrijven. Maar zo gaat het ook met algemene informatie over de Islam: sinds de jaren 1970 heb ik dat zelf ook gedaan en het niveau wordt niet beter, ook al is islam tegenwoordig wel een veelbesproken onderwerp.
Er is wel veel gebeurd rond de beweging: vorig jaar natuurlijk de coup, waardoor het ontmantelingsproces in Turkije nog versneld werd. Op de heenweg naar Den Haag was er een Ibrahim /// in de auto, een Turkse man die zes jaar in Indonesië, Depok, op een Hizmet middelbare school had gewerkt. Docent Engels met een MA in politieke wetenschappen, die de laatste 3 jaar bij de Fatih Universiteit had gedoceerd en nu als asielzoeker in Nederland is sinds ongeveer drie maanden. En dan afgelopen weekend de rel rond bezoeken van twee Turkse ministers aan Nederland die door de regering Rutte verboden werden omdat ze teveel Erdogan-campagne kwamen maken.
Durtussendoor dus een heel nuchtere bijeenkomst, waarin vooreerst Prof. Johan Leman uit Leuven een aantal vragen over de Hizmet uiteenzette.
Gürkan Celik de grote organisator die zelf niet de vlammende speeches houdt, maar dat graag aan anderen overlaat!
Johan Leman was enige tijd de houder van de Gülen chair in Leuven. Hij was onder de indruk van de Amerikaanse mentaliteit en houding bij de Gülen-mensen van Turkse afkomst in de VS en hij benadrukte heel sterk dat Gúlen zelf is geëvolueerd, minder Turks en helemaal minder Ottomaans is geworden, meer wereldwijd. Daarentegen heeft Erdogan de banden met Qatar en met de Moslimbroeders aangehaald. Er is dus een structureel uit elkaar groeien gekomen en daarnaast zijn er incidenten geweest, zoals bij de Israël-flotilla, de Gezi demonstraties en de positie van de Koerden sinds 2015). Eigenlijk is Gülen door Erdogan in het Westerse kamp gedrongen. Leman had hem gevraagd of er interreligieus gezongen kan worden, niet alleen in kerken, maar ook in moskeeën. 'Natuurlijk!' had hij gezegd. Hij vertelde ook over een christen die hem vertelde dat hij enthousiast was over de ideeën van Gülen, vooral zijn visie op dienstbaarheid. En daarom moslim wilde worden. 'Wat heb je dan tegen het christendom dat je moslim wilt worden?' Vroeg Gülen, die die religieuze verandering dus niet nodig vond.
1) Onderwijs in toewijding van 3-18 jaar. (Mij is opgevallen hoe veel mensen in de tienertijd geraakt worden door de Gülenbeweging. 2) Interreligieuze dialoog (ook buiten de drie Abrahamitische religies, zeker ook Boeddhisme en Hindoeïsme, maar geen atheïsme. Nog niet). 3) Re-think: algemene maatschappijkritiek, ook op de Hizmet-beweging zelf met niet-Hizmet intellectuelen.
Na Leman gaf ik zelf een korte reactie, waarin benadrukte dat we niet het onderzoek naar Hizmet moeten starten met de uitvallers, maar juist ook naar de motieven waarom en wanneer mensen zich er toe getrokken voelen. Dat kwam mooi naar voren in de drie hierboven die over hun eigen ervaringen vertelden. Links
Belqin Kemaql Kocak uit Dordrecht, werkzaam in het Welzijnswerk, 26 jaar, en die als 17-jarige wat ervaring wilde opdoen bij vrijwilligerswerk in huiswerkbegeleiding en via studentenhuizen. Het heeft haar zelf ook sterk bevoordeeld. Ze heeft ook wat in de politiek meegelopen en vond dat de Gülen-mensenprecies doen wat de participatie-wet ook wil. Zij is er dankbaar voor omdat zij er zelf ook veel voldoening en beter inizcht aan heeft overgehouden. Of dit nu Islam is? Zo'n etiket doet haar eigenlijk niet: het is gewoon goed dit te doen.
Midden hierboven Michel Aktan die na 9/11 nogal wat vragen kreeg van andere Nederlanders (hoewel hij zelf een wat gecompliceerde ouders had en niet alleen in Moslim-traditie stond): de visie van Gülen hielp hem om hierin een standpunt te vinden en de juiste vredelievende Islam te zien.
Derde, recht hierboven, is ICTer, ondernemer Adnan Kacmaz die ook rond zijn 17e ervaring kreeg met Hizmet, studentenhuizen, huiswerkbegeleiding. Hij durft nu zelf niet naar Turkije te gaan. Zijn kinderen vertellen thuis dat anderen zeggen dat ze op een 'terroristenschool' zitten.
Tenslotte: de rest van het publiek van zo'n 40 mensen. Dat waren grotendeels in interreligieuze dialoog geïnteresseerde mensen (naast wat oud-politici, ambassade-mensen e.d.) die betreurden dat Gúlen-mensen niet meedoen aan het Haagse Forum van Religies (maar in Rotterdam zijn ze juist weer zo actief!).
Deden Gülen-mensen mee aan de coup? Leman zei: deden er katholieken mee aan de coup van Pinochet tegen Allende in 1973? Zeker! Maar het was geen katholieke coup.
