Syrië: Hergebruik

Waarom naar Syrië? Het was voor ons een beetje het afwerken van een rijtje: we hadden in het Midden-Oosten al reizen gemaakt naar Marokko, Egypte, Israel, meermalen Turkije. Dan is SDyrië een mooie aanvulling. Op zich een land dat slechts zelden een eenheid was zoals het nu wil zijn (sinds 1944 pas!). Het was onderdeel van rijken van Hittieten (vooral Turkije), Egypte, Assyrië (Irak dus), Perzië, Hellenisme (Seleuciden), Romeinse Rijk, Byzantium, korte tijd centrum van de Islam (660-750) dan van Iraaks-Perzische en Turkse moslims. Meer onderdeel van andere machines dan een eigen centrale beweger.
Voornaamste uitvinding is die van het schrijven via klinkers en medeklinkers, letters en dus geen woorden of lettergrepen in het Ugaritisch schrift, ca 1100 voor Chr. Het is een land van minderheden: de president is een Aleviet, een specifieke stroming die dicht tegen Sji'itische islam aan zit, maar niet in de Iraanse vorm. Er zijn soennitische en sji'itische moslims en 5-10% christenen in allerlei (teveel)etnisch-nationalistische kerken verdeeld. De regering is dus seculier, maar houdt wel stevig rekening met religieuze gevoelens. Over de grootste uitbarsting van onderdrukking bij het verhaal over de Assads (tragedie van Hama waar zo'n 30,000 doden vielen).




De grote Umajjaden-moskee was een tempel van de Fenicische godheid Haddad, dan Jupiter, en onder de Byzantijnen aan Johannes de Doper toegewijd. Zijn hoofd zou daar begraven liggen. Het ligt er nog, maar nu is de kerk omgebouwd tot moskee, al zijn de drie beuken van de oude basiliek wel gebleven. Ze zijn, anders dan bij de 'gewone basiliek' wel alle drie even breed en de kerk wordt in de breedte gebruikt, zoals nu ook bij de Dominicuskerk in Amsterdam gebeurt.


Er staan zeven minaretten om de moskee. De oproep tot het gebed gebeurt door een koortje van een voorzanger met zes die zijn eerste oproep door krachtige luidsprekers herhalen. Eenstemmig, goed gelijk, al krijg je vanwege de afstand toch enig tijdverschil.
De zuidooster minaret is de Jezusminaret waar de terugkeer van Jezus wordt verwacht.


De binnenplaats van de moskee is bijna net zo groot als het immense gebouw. Er zijn allerlei mozaïeken van een idyllische omgeving aangebracht: mooie praken met imposante paleizen, deels in goud. Mooie waterstromen, maar geen mensen of dieren, dus toch een beetje levenloos.
In een zijkamer van die binnenplaats was een kleine serie zijkapellen gewijd aan een graf voor het hoofd van Hussayn. Toen die kleinzoon van Mohammed en zoon van Ali, de concurrent van de Damascus kalief Mu'awiyya in 656, zelf ook gedood was (in Irak in 680) werd zijn hoofd naar Damascus gebracht en daar tentoongesteld. Sji'ieten komen hem in dit sunnitisch bolwerk nu wel vereren en er vallen daar nogal wat tranen bij, er word gezongen, mensen slaan zich op de borst: super-emotioneel gebeuren aldaar. Het is werkelijk aangrijpend om in enkele seconden een hele groep te zien veranderen van gewone toeristen in diep treurende mensen. Maar dit kan kennelijk allemaal bij elkaar gebeuren daar. Je moet er niet aan denken dat de Sji'ieten de Soennieten weer als de moordenaars van Ali en Husayn gaan aanklegen.