Spoleto

Van 6-15 September waren wij op reis naar en in Umbrië, Franciscusland. Dit is no 5 van een kleine serie impressies over deze reis.

Na de  bezoeken aan Gubbio (overal verkoop van verse truffel) en Montefalco (olijfolie van echte oprigine maar vooral de wijnen, rood en wit en bij uitstek de sagrantino, soort Port-wijn, was Spoleto weer een veel grotere en vooral minder toeristische stad. Het is ook een moderne stad met veel moderne kunst. Op een gegeven nmoment wordt je wel moet van al die toch wat gelijkgestemde kunst uit de periode 1300-1500. Er is wat Romeisne, Etruskisch zelfs, Longobardisch (tot 800 tegen de paus) en in deze buurt is Benedictus begonnen, al weer 6 eeuwen voor Franciscus.
De kathedraal is adembenemend mooi: die zijkapellen, maar vooral het pristerkoor, de absis.
Maar eerst dat grootse schilderij van de buitengevel.

Er was een prachtig terrasje, vanwaar we uitzicht hadden op deze gevel: daar hebben wij een uur lekker gegeten en gekeken. Even zelf in de hemel opgenomen.
Binnenin zijn er fresco's van Pinturicchio in een zijkapel, rechts achter, maar het allermooist vonden wij de fresco's in de absis van Filippo Lippi, allemaal Maria: annunciatie, geboorte en als centraal thema de Tenhemelopneming.

Ik had het hierover met Hilary Kilpatrick-Waardenburg op de terugreis in Lausanne: vcroeger vond ik die Tenhemelopneming maar zielig. Maria zo alleen in die grote lege hemel, als enige mens in die grote feestzaal. Ja, Jezus er dan ook nog bij, met ziel en lichaam. Maar de rest?  Nou die is hier helemaal aanwezig, heiligen en vooral engelen. Mooi druk feest dus.

Paule had het over het verschil tussen de oude iconentechniek en de (langzame) vernieuwing in de vroege renaisaance: van een statische uitdrukkingsloze figuur naat meer dynamiek en expressie (naast perspectief). Deze 'Franciscus-kruisen' zijn nog allemaal statisch, bijna zonder expressie. Zo was ook het originele kruis van San Damiano, nu in de Clara-kerk. Er zijn heel veel van die kruisen. Oek de Jong schreef eens dat een enkele hem echt aan een lijdende en sprekende Christus deed denken. Voor ons was het toch vooral de tijdloze, ietwat abstracte godheid, (nog) niet de warme persoonlijkheid die Franciscus zo nabij was.

We klommen ook omhoog (tot aan de lift) naar het grote fort van de onvermijdelijke kardinaal Albornoz. Van buiten een koel, weergaloos groot en onneembeer fort. Binnen viel het toch weer wat mee. Met nogal wat tiara's. De beste opname was die van een stukje van de buitenmuur.

Nog veel meer te zien in Spoleto: hierr alleen maar één gebouw, de crypte van de Sant'Ansano-kerk waarin het graf van een van de oudste kluizenaars is begraven. Mooie zuilen, eenvoudige structuur. Als ik eerder schreef dat die Italianen zo extravert en luidruchtig kunnen zijn, aanstellers en toneelspelers: het kan ook allemaal intiem, ook vaak in mooie harmonie tussen sobere delen van een gebouw en wat drukker, kleuriger en meer uitgewerkte delen.

Het zijn allemaal steden, op een berg gebouwd. Ook hierin Spoleto een fantastische roltrap van zo'n 200 of 300 hoog, in acht etappes van de beneden- naar de bovenstad. En dan nog de publieke, gratis lift naar het hoge kasteel, de Rocca.