Kairouan

In de reisboeken staat het wat sensationeel aangegeven: de vierde heilige stad van de Islam na Mekka, Medina, Jeruzalem zou Kairouan niet alleen de meest islamitische stad van Tunesië zijn maar ook de no 4 van de Islam. Bedevaarten er naar toe zijn goedkoper dan Mekka en net zo goed. Dat wordt ook van het Javaanse Demak gezegd, ooit ook van het nabijgelegen Kudus en wellicht van nog wel meer steden. Kairouan is in ieder geval niet zo verpest als Mekka of Medina waar dierbare oude monumenten worden gesloopt. Wij kwamen in de oude Kasba terecht, geweldig omgetoverd in een luxe hotel-met-sfeer. Nog nooit hebben we van KRAS reizen zo'n mooie serie hotels gehad (ooit ook wel, December 2010 in Aleppo, maar toen eenmalig). Kijk maar.

Ja, dat zier er prachtig uit. Hoe we de vroegere toestand moesten voorstellen is me nog niet echt duidelijk. Moeten we hier denken aan die Spaans-Portugese gewoonte van de super-katholieke koningen die in een klooster-paleis woonden? Er zijn in de oude medina zawiya dat zijn dus tehuizen voor aanhangers van de tariqa of mystieke broederschappen (waar net zoveel zusters bij zijn, want ze doen niet aan celibaat en zijn getrouwd). Die zawiya zijn strikt religieus, Koranscholen en ook leefgemeenschappen. Daarnaast zijn er ribat, kloosterkazernes, ook huizen van de mystieke broederschappen, maar tevens strijders voor de Islam. Zij hebben het de Fransen behoorlijk lastig kunnen maken, maar hebben niet geleid tot de onafhankelijkheid. Daarvoor waren ze te wild, te korte-termijn-denkend in hun acties. Pas de westers opgeleide en seculiere nationalisten als Bourguiba (Ghandi in India, Soekarno in Indonesië) hebben de onafhankelijk gebracht.
Maar nu zaten wij daar wel mooi!

Van de heiligheid van de stad hebben we weinig gemerkt: de ribat en ook de kasba is hotel geworden, de zawiyah geeft nog islamitisch onderwijs. Zo goed vroeger dat in Fez in Marokko de grote moskee-school (of 'universiteit') ook Kairouwani heet. Maar dat is nu in Kairouan niet meer goed te zien. Bij zijn liberale interpretaties van de Islam (geen mogelijkheid meer tot polygamie, makkelijk dispensatie van Ramadan-vasten als je werk en dus de ekonomie er door lijdt) steunde Bourguiba op de adviezen van de deskundigen van de Zitouna van Tunis, niet van de deskundigen van Kairouan.
Ook hier mag je de grote moskee niet binnen. Je mag wel binnenkijken en over de binnenplaats lopen: een omvang als van Chartres, mooi oud materiaal ook hergebruikt, van verpletterende eenvoud en schoonheid, ook hier weer.