Two Indonesian 'Eurasians' in Holland: Jan Toorop and Melati of Java (= Nicolina Sloot)

In the small but old town of Doesburg (in East Netherlands, member of the old Hanza Union), an exhibition was held on Jan Toorop (1858-1928). The scenery is beautiful: small but characteristic buildings in the Hanza tradition, like the town hall.

Toorop had a Dutch father and a partly Chinese mother from the island of Banka. He looked very Indonesian, at least to Dutch people. He was only eleven years old when he moved to the Netherlands ion 1969. It is debated how much he was influenced by Indonesia, wayang performances or other artistic traditions. The exhibition in Doesburg was advertised  as a way to see the Indonesian influences in the work of this artist who is also known as a prominent member of Art Nouveau or symbolic art around 1900. In fact we could not see much direct Indonesian influence.

Below we see here the advertisement of oil to be used in salades. Can we see here a remembrence of Javanese batik art? In 1905 Toorop (who was raised as a nominal Protestant), converted to Catholicism and the image of the Trinity above as one examples of this period in his career. He became immensely popular in the Catholic world of the Netherlands, but not much is seen of Indonesian influence.

This lady is Nicolina van Sloot, born in Semarang 1853 of pure Dutch parents. Her father was a teacher at a primary school. She followed a secndary school, probably at the Ursuline sisters in Batavia. The family moved to the Netherlands in 1871. Until her death in 1927 she wrote more than fifty novels, most of the under her penn-name Melati of Java. She never married and could live from her writings, because the romantic novels, many about the Dutch Indies were very popular. It was het trademark! She wrote even a novel about the historic person of Surapati, glorifying him as a noble fighter against colonialism. Recently a new biography has been published as a doctoral dissertation: she still has some fame in the Netherlands, but as far as I know none of her books were ever translated into Indonesian.

Nieuwe muziek tussen oude stenen

Zaterdag 14 waren wij in de Dominicuskerk voor de presentatie van een CD-lied project van de mensen van het Nieuw Lied Fonds: de zevend al weer van liederen op teksten van  vrouwen, met veel muziek ook door vrouwen gemaakt. De eerste zes CDs staan in het boek Als daar muziek voor is, uit 2013. Het gaat in een rustig tempo: ze zijn nu 25 jaar bezig! We begonnen om 10:00 uur te zingen. Liefhebbers van deze nieuwe liederen, ondersteund door een koor van zo'n 30 dat al maanden op de soms wat lastige zettingen had geoefend. Om 15:30 was er een concert met alle 16 liederen uitgevoerd.

Thema was 'Loslaten'.  Dat gebeurt tegenwoordig vaak: net als in de fenomenologische filosofie of psychologie neem je een emotioneel beladen woord waarmee je nog veel kanten uit kunt. Eb en vloed is de naam van de CD: veel begraven dus, vreugde naast verdriet, bijna zoals Prediker.
Het leven is dansen tussen licht en donker
tussen eb en vloed.
Dick Steigenga had op het altaar een bloemstuk-met-twee-jurken gemaakt: een voor treurige, één voor feestelijke gelegenheden, met een herfstboeket.
De kerk was niet vol, maar er was toch een koor van ruim 120 om de liederen in te studeren. Dirigente voor de grote groep was Wilna Wierenga met de juiste combinatie van goede muzikaliteit en handigheid om soepel en vol humor met grote groepen om te gaan.

Er waren drie liederen uit het mooie boek Doodgewoon van Bette Westera:
Als je nou eens niet kon sterven,
zou je dan op zwemles gaan?
Soms  ook wel 'dooddoeners', maar altijd mooi geformuleerd, zoals dit van Agnes Snitker,
Gister is dood
Vanmorgen begraven.
Eigenhandig heb ik zand gestrooid, 
uitgebroken bevrijd.
De verwijzingen naar God zijn er vaak, maar het blijft vaak bij een gevoel van gedragen worden. Jezus komt er ook een beetje bekaaid van af: eigenlijk eenmaal en dan nog ook als een vaag maar vurig gevoel:
We delen zijn woorden we delen zijn brood, wij noemen ons één.
Wij drinken zijn dagen en voelen zijn leven als wijn in ons bloed.
Dit is ver van de realis presentia waarbij Jezus in de wijn gaat; nu voelen wij de wijn in ons bloed.

Een week later, gisteren, 21 oktober, was er een leuke happening in de Domkerk: een orgelfeest met nazingen van psalmen op hele noten, zo hard en mogelijk. We hoorden van hymnoloog Arie Eikelboom hoe lang Luther en vooral Calvijn er wel niet over deden om de gemeente aan het zingen te zetten. En hoe moeizaam in Nederland de overgang in psalmzingen van ritme naar hele noten verliep en weer terug. Hoe snel kunnen mensen veranderen? Met de smartphone gaat dat snel, maar al die nieuwe liederen: alleen groepen die gretig zijn en nieuwe dingen willen, zullen ze snel gaan gebruiken.

Gülen in Cinemec Utrecht

Er was een kleine affaire over Gülen in verschillende plaatsen in Nederland. In Rotterdam werd naar aanleiding van de release van de film Vatan ('Vaderland' in de serie Kurtlar Vadisi of 'Wolvenvallei') zelfs een debat in de gemeenteraad gehouden. In Utrecht was hij viermaal te zien in de nieuwe Cinemec, nog in een troosteloze zandvlakte bij het nog te bouwen centrum van Leidsche Rijn. Er waren 14 toeschouwers in een zaal waar er wel 170 in konden.
Het is een wat onoverzichtelijk verhaal. Een 'louche figuur' met de naam Dave kondigt een verdeling van Turkije aan voor liefhebbers. Dat zijn hier George Soros, de rijke Hongaar een Fethullah Gülen, de religieuze leider die nu in Amerika woont.

Dave komt in het begin een geschenk brengen aan Gülen: een groene mantel. Die is kennelijk van Sultan Yavuz geweest, de kalief die rond 1500-1520 het Ottomaanse rijk uitbreidde met een deel van het Perzische Rijk en het hele Mamlukse imperium in Egypte, Syrië en Irak. Hij belooft dan ook dat binnenkort Gülen als nieuwe kalief in Istanbul deze groene mantel mag dragen. Gülen gaat dus met die mantel aan in een vliegtuig, terwijl de staatsgreep draait onder leiding van Dave (als leider van de CIA?). Soros zit er een beetje zielig bij te kijken en zijn rol blijft onduidelijk. Er wordt veel geschoten, iedere minuut vallen er wel weer tientallen doden, vaak wisten wij niet aan welke kant die vielen en wie tegen wie is. Gülen  komt met zijn vliegtuig in de buurt van Turkije, maar hoort dan dat Erdogan al op het vliegveld van Istanbul is en alles dus mislukt is. 'Dan gaan we maar terug' zegt Gülen terwijl er nauwelijks emotie te zien is: een bijzonder slecht gespeelde film dus.
Dave gaat nog een keertje zwemmen, wordt er met een helicopter uitgehaald, voor een rechtbank veroordeeld en in zeer gedumpt vanuit die helicopter.

Als ik het goed begrepen heb, zien we hier Dave, de CIA-man en booswicht, die zegt dat er een chaos moet komen waardoor Turkije verdeeld kan worden: onder Amerikaanse invloed, maar de grootste happen zijn voor Gülen en Soros.
Het schijnt dat er bijna dagelijks in Turkije dit soort films te zien zijn over de coup, met een duidelijke verwijzing naar wie slecht is en wie goed. De ondertiteling  was erbarmelijk en wij konden dus lang niet alles echt goed begrijpen, maar het was toch wel onderhoudend en aardig om dit zo ook eens te zien.

Drie abdijen van Oosterhout bezocht door kunstenaars: Biënnale 2017. 2 De Benedictijnen

Na de Norbertinessen, was de tweede abdij, aan de overkant van de straat, die van de benedictinessen, die er kort na 1900 kwamen. Een groots gebouw, eerst neo-gothisch, dan met een bijbouw in de sobere stijl van Dom van der Laan. Hier troffen we (net als bij het eerste klooster) een fantastische vrijwilliger die uitleg gaf over de kunstwerken, maar ook over de relatie tussen het klooster en het dorp. In dit geval was onze man wat sceptisch over de nieuwe bewoners van de mannen-abdij, de Fransen van Chemin neuf (Celibatairen, gezinnen, geleid door een vrouw van Duitse oorsprong): deze staan wat afstandelijker van de dorpsbewoners. Juist de nonnen van de benedictinessen hebben de juiste sfeer van een klooster-in-contact-met-de-maatschappij weten te behouden, tenminste volgens 'onze man'.

De neo-gotische kapel is hier voorzien van banken in de stijl van Dom van der Laan, zoals ook in Maarssen (nu ook al gesloten) en in Werkhoven.
Er waren parels van mooie kunst bijvoorbeeld een beeld van tsunami door Franciscus-Franciscus, waarin een keten van mensen een kind redt. Helaas is niet iedereen te redden.

Dan het 3e klooster, de kolossale Paulusabdij waar vroeger de beroemde Pieter van der Meer de Walcheren verbleef en boeken schreef (die ik overigens nog niet echt gelezen heb. Rogier noemt hem de 'Pionier van de Katholieke Cultuurbeweging). Ook al leven de moderne bewoners dan in familieverband, in de abdij hangen toch witte toga's voor de vieringen. De kunst aldaar is af en toe wat eigenaardig, of in ieder geval verrassend. Zo hangen er in de koorgangen en de tuin een 40-tal vergrootglazen, waardoor je de bloemen dus uitvergroot kunt zien. Ook een kunstproject. Wij zagen een zestal grote werken in super-realisme, redelijk overdreven aardewerk met glazuur er wel erg dik bovenop. Hier moeder en kind. Zelf schrijft zij over haar werk: Niet om reigieus werk te maken, maar omdat de verhalen een universele waarde hebben en zich goed laten vertalen naar het heden. Hoe dan ook verrassend en vernieuwend is deze biënnale zeker!