Breslau/Wroclaw

De laatste stop op onze 11-daagse trip naar Polen was Wroclaw. Tot 1945 was het na Berlijn en Hamburg de 3e stad van het Duitse Rijk. Toen een 650,000 inwoners. Nu is het aantal inwoners weer op de punt gekomen, maar de Duitsers zijn verdreven en vervangen door polen die op hun beurt weer uit Oost-Polen, nu Russisch gebiedweg moesten. Die etnische zuiveringen en gedwongen verhuizingen kom je hier steeds weer tegen.
Maar wij begonnen met een lunch op een terras waar ik wat koppels heb gefotografeerd.

Het zijn geen foto's van Ed van der Elsken, maar het is wel een aangename bezigheid om, als je toch over iedereen zit de praten die je ook bekijkt, als je op een terras zit, ook wat foto's te nemen. Dank zij de telelens zit je op groter afstand dan de mensen denken en niemand nam er aanstoot aan.

Die molen hoort bij een markt, is dus helemaal niet Nederlands. Dat grote dak in het midden met torentjes alsof het piekende haren zijn, zie je bij allee grote gebouwen, kerken en, zoals hier, stadhuizen. Het ene grote plein na het andere in het centrum van wroclaw. Zouden ze enkele plat gegooide huizenblokken maar tot plein hebben verklaard? Kan best. Enkele publieke huizen, ook kerken en rijtjes huizen waren weer opgebouwd. de huizen wel zuinigjes en simpel. Wij dachten de hele tijd aan die Duitse oorsprong, de verschrikkelijke vernietiging door de strijd tussen Duitsers en Russen rond 1944 en de weinig echte nieuwbouw die we zagen.

Van ca 1730 (de keurvorst van Sachsen werd toen koning, en daarom katholiek, daarom Bachs Latijnse Hohe Messe?) tot 1918 werd Polen gedeeld door Russen en Duitsers. In 1794 hebben ze nog een kleine veldslag gewonnen van de Russen, die hen daarna nog strenger gingen onderdrukken. Van dat kleine moment van glorie werd in 1894 een panorama (120 meter lang, 15 me hoog) gemaakt voor een wereldtentoonstelling in Lviv, toen Polen, nu Oekraïne. Na 1945 kwam dit in Wroclaw en nu is het nog steeds volgeboekt voor schoolklassen die daar Pools nationalisme krijgen ingeprent. Wij hebben er ook van genoten: er was een apparaatje met prachtige Nederlandse toelichting. We zagen ooit zoiets in Waterloo, in Den Haag dat van Mesdag en in Canada, Sainte Anne de beaupré van Jeruzalem op de dag dat Jezus stierf. Mooie ervaring.