El Escorial

Philips II, in Nederland bekend als de Spaanse koning waar de Nederlanders zich van bevrijd hebben, heeft ten noorden van Madrid, op zo'n 30 m afstand, een grauw, streng, weinig versierd paleis-klooster gebouwd. Misschien wel het laatste in die vrome mengeling van bidden, belasting binnenhalen en oorlogen voorbereiden. Of waren die monniken er vooral om voor het zieleheil van de vorst na hun dood te gaan bidden, zoals de benedictijnen van de Valle de los Caidos?
El Escorial is een wonderbaarlijke mengeling. In afstand lijkt het op Versailles dat ook zo'n 25 km van Parijs af ligt.. De vleugel van de Bourbon-vorsten, vol met wandtapijten naar schilderingen van Goya, tweede helft 18e eeuw, hebben die frivoliteit wel. De bibliotheek is ook erg fleurig (maar hier geen foto's want binnen mag er niet gefotografeerd worden en het loopt er vol met ijverige ambtenaren.

Een deel van het paleis is nu een kostschool. Verder is het grotendeels museum geworden. (Marokko heeft nauwelijks een museum: klaagde de reisleider: die koning heeft overal paleizen, maar heeft er niet één opengesteld voor toeristen; moskeeën mag je ook al niet in behalve dat bakbeest in Casablanca, dus hoe moet je die reis dan plannen: de overdekte markten dus maar, de souq..).
Prominent bij de ingang die recht doorloopt naar de grote basiliek (niet zo'n kleine kerkzaal als in Versailles, Philips II was veel katholieker!), staan hier de twee grote koningen van het oude Israël: David die een paleis bouwde en Salomo die ook tempel bouwde, terwijl Philips II hier de twee ineen heeft gebouwd.

Dit is dezelfde kleur graniet van de Valle de los Caidos, verschillende tinten grijs, met op bescheiden wijze wat uitbundige kleur erin. Veel goud natuurlijk en dan veel blauw op het plafond, wat een soort hemel-impressie moet geven. De twee koningen zitten ook vroom te bidden.
De kamers van koning en koningin zien uit op een altaar, maar dat is van een kleinere, eerder gebouwde kerk, die ook in dit paleis is geïntegreerd en later werd gebruikt als ruimte voor het koorgebed van de ruim 100 monniken die hier (ook) woonden.

In de kerk hangen veel grote schilderijen (alles groot hier!) van duo's: Thomas Aquinas met Bonaventura, Franciscus van Assisi met Domenico de Guzman. Hierboven Barbara (rechts met palm) en Cecilia, die een boek met muzieknoten voor zich heeft. Geen heilige is de beste misschien? De Jezus die zich hier door Thomas laat bevoelen ziet er een beetje zombie uit: nog niet bijgekomen van zijn delier, na zo'n vreselijke marteling op Goede Vrijdag, de ervaring van het graf en de tocht daaronder?

Er was een prachtig schilderij van de heilige Mauritius door El Greco. Linksonder de onthoofding, bovenaan de verheerlijking, maar hoofdthema is dat deze Romeinse officier discussieert met andere officieren om hen tot het geloof over te halen. Philips II was boos, want de marteldood werd zo aan een debat/dialoog ondergeschikt gemaakt. El Greco kreeg de hoge  rekening wel betaald!

Een mooi onderhouden tuin naast het paleis, maar mede dank zij het druilerige weer is het toch geen rivaal van Versailles geworden!
Tot slot twee tafereeltjes van het 'gewone Spaanse leven': een zeldzaam Mariabeeld in de openbare ruimte. Dat zie je zo vaak in Italië, maar wij zagen het hier nauwelijks. En twee moslimvrouwen met hoofddoekjes. Die zagen wij in de kleinere en grotere steden ook nauwelijks. Die trekken kennelijk toch liever naar Nederland.