7 Fragmenten over Karel Steenbrink, Deel 2

De verschillen tussen religies worden vaak geformuleerd in waarheden. Voor katholieken en protestanten is dat bijvoorbeeld, dat de een gelooft in de onfeilbaarheid van de paus, de ander niet. Maar in mijn vroegste herinnering zitten de verschillen eerder bij een emotionele afkeer, die misschien niet beter kan worden aangeduid dan dat je de ander onrein vindt. Ik woonde als kind in een huis dat hoorde bij twee blokken van zes, die begin jaren 1950 waren gebouwd. De huizen waren voor grote gezinnen, zoals vooral de katholieken die toen nog veel kenden. Ik was zelf de tiende van twaalf. Dat was geen uitzondering. In de 12 huizen woonden 96 kinderen. Eén gezin was protestant. Zij hadden een jongen van mijn leeftijd. Hij ging natuurlijk niet naar dezelfde school, maar naar de Savornin Lohmanschool, de school met de moeilijke naam, ook te veraf om er echt veel contact mee te hebben. We speelden toch wel met elkaar. Voor mij was toen het meest eigenaardige dat hij op vrijdag vlees at. Dat heb ik hem ook wel gevraagd. Ja, dat deed hij en vond het heel gewoon. Ik vond dat toen vies: door op vrijdag vlees te eten deed je zonde, was je dus vies, onrein. En ook al zag hij er verder best netjes uit, dat onreine straalde hij volgens mij toch wel uit. Mijn ouders of anderen hebben me dat niet aangepraat. Dat kun je als kind kennelijk makkelijk zelf bedenken, zo’n toepassing van zo’n begrip. Ik heb naderhand van een Molukse moslimvrouw ook gehoord dat zij na de gewelddadige strijd van begin 1999 contacten zocht met christenen en daar ook aan huis kwam. De eerste keer dat zij van zo’n bezoek thuis kwam nam zij een bad om zich te reinigen. Er zit in de algemene menselijke logica zo’n afschermingsmechanisme van een vreemde, dat er zo’n onreinheidsidee bedacht kan worden. Dit heeft niets te maken met een alziende God, die de fouten van zijn mensen allemaal ziet en bestraft. Dit is een zeer eenvoudige maar sterke menselijke logica, die op die manier gemakkelijk scherpe grenzen tussen groepen mensen kan trekken. Ik heb bij moslims later ook nog wel eens vergist en in hun nabijheid een pilsje ingeschonken. Het is een keer gebeurd, dat een moslim toen meteen een smoes verzon om te kunnen verdwijnen. Hij vertelde mij later dat hij van alcohol geur een afkeer had, een soort allergie, zoals mensen die ook wel hebben voor rook van sigaretten.